Over de tijd ~ Ileen Montijn

► door: A.IJ. van den Berg

Toen het jaar 2000 naakte, dat zo dramatisch ronde getal, verschenen er aardig wat beschouwingen die als ondertoon hadden dat de tijd onverbiddelijk doortikte.

Gekeken werd er bijvoorbeeld, wat mensen hadden gehoopt dat het magische jaartal zou brengen. En de lol daarvan was dat die toekomstverwachtingen nooit klopten — te zeer gekleurd als ze waren door wat leefde op het moment van de uitspraak.

Het boek Over de tijd van de historica Ileen Montijn verscheen in 1999 tijdens de Wetenschaps & TechniekWeek. Die had dat jaar als thema ‘Tijd. Van even tot eindeloos’.

Dit essay is evenwel technisch noch wetenschappelijk. Montijn mijmert vooral hardop, over een onderwerp waar geen grenzen aan lijken te zitten. Slechts éen constante ziet ze. De tijd komt met veranderingen.

Dan gaat het over zaken als mode, dan komt er langs als dat we ooit allemaal over de jeugd van tegenwoordig zullen klagen. En nog zo veel meer.

Ook zoekt ze telkens hulp bij anderen, die zich met deelaspecten hadden beziggehouden die kleven aan het verstrijken van de tijd.

Zo blijkt de psycholoog W.A. Wagenaar ooit gedurende zes jaar dagboeken te hebben bijgehouden om nauwgezet vast te leggen wat er allemaal gebeurde. Enkel om later te kunnen controleren wat hij het best onthouden had.

En hoewel ik dat als experiment interessant vind, kleven er toch ook bezwaren aan — waardoor ik Wagenaar’s eigenlijke verslag nog eens moet opzoeken. Boeklog werkt nu eenmaal ook als een dagboek waarin telkens mijn ervaringen worden vastgelegd. En daaruit heb ik geleerd dat het opschrijven zowel de herinnering aan een boek kan versterken, als ook helemaal kan laten verdwijnen. Want wat eenmaal genoteerd is, hoeft niet altijd langer te worden onthouden, omdat het gegeven al op schrift bestaat. Bovendien komt het niet zelden voor dat ik dagen later pas besef dat een boeklogje node aanvulling verdient.

Iets noteren, hoe simpel ook, dwingt zich naar een vorm.

Dus hield ik aan dit boek vooral een nieuwsgierigheid over naar waar verwezen werd. En ben ik verder geneigd het als een gelegenheidswerkje te zien, dat past in een hele stroom gelegenheidsuitgaven met een vergelijk onderwerp die toentertijd verschenen.

Waarschijnlijk zal ik vrij gauw vergeten het ooit gelezen te hebben; behalve dan dat dit boeklogje anders bewijst.