Shock of the New ~ Robert Hughes

Boeken over kunst hebben wat mij betreft éen probleem. Zodra er afbeeldingen in staan, worden de woorden ernaast vrijwel overbodig. In elk geval gaat mijn aandacht dan niet meer meteen uit naar de tekst.

Bij The Shock of the New speelde nog iets anders. Deze uitgave is het boek bij een TV-serie uit 1980. En die hele serie heb ik onlangs bekeken; met dank aan de degenen die zulke klassiekers geheel illegaal online plaatsen. Daardoor moest de tekst niet alleen concurreren met de zo dominant aanwezige beelden ernaast, maar ook met mijn herinnering aan het bewegende beeld, en de voice-over.

Daarbij kwam dat het verhaal me eigenlijk daarvoor al bekend was. Spreek ik nog niet eens over de ontwikkelingen in de kunst. Robert Hughes laat zijn kunstgeschiedenis bijvoorbeeld begonnen met algemene geschiedenis, en hoe de wereld aan het eind van de negentiende eeuw veranderde door alle nieuwe technische vindingen. Het is heel moeilijk om mij daar nog iets nieuws over te vertellen.

Verder kwam dit boek me merkwaardig ouderwets voor.

Zo vindt Hughes het logisch dat kunstenaars abstracter gingen werken, terwijl ik niet per se in een noodzakelijke ontwikkeling geloof. Abstractie kwam in — dat valt natuurlijk niet te ontkennen — maar een causaal verband met alle technische vindingen in de wereld buiten de kunst hoeft er wat mij betreft niet direct te zijn. Tuurlijk, er was een stroming zoals het Futurisme, waarvan de beoefenaren de nieuwe werkelijkheid in hun kunst vastlegden. Maar het Futurisme leefde nergens, behalve in Italië, en in Rusland een beetje. Naast alle abstractie gebeurde er ook genoeg van een wat traditioneler aard in de kunst, en daarbuiten, waar Hughes dan weer geen enkele aandacht voor heeft.

Wat veranderden de mogelijkheden tot reproductie wel niet. Bijvoorbeeld. Maar kunstboeken gaan nu net nooit over toegepaste kunst, of de manieren waarop kunst verspreid wordt. Of over zoiets elementairs als wie er toch allemaal kunst kopen; en of daar misschien verandering in optreedt. Ook de kunstwereld volgt de markt, en geen markt werkt op aanbod alleen.

En zo ben ik hink-stap-sprong wat door dit boek gegaan. Het ging me steeds meer tegenstaan. Zo claimt Hughes in het voorwoord dan wel slechts een eenvoudig journalist te zijn, en geen expert. En toch vond ik hem bij tijden op een verkeerde manier autoritair.

Hielp zijn geregeld zo prettig sardonische humor verder niet.