Kikker gaat fietsen! ~ Maarten van Buuren

► door: A.IJ. van den Berg

In De depressie-epidemie beschrijft Trudy Dehue dat een groot tal auteurs boeken heeft geschreven over zijn of haar inzinking. Opvallend aan die publicaties, hoe indrukwekkend ook, vindt zij wel dat geen van de schrijvers aan dezelfde kwaal lijkt te hebben geleden. Niet alleen deze paradox was mij al eens opgevallen. Er kleeft voor mij nog iets anders aan boeken waarin depressie een belangrijke rol speelt.

Het zijn altijd reconstructies. Beschrijvingen achteraf.

Alleen hun verschijnen al betekent dat de schrijver de stagnatie in diens leven wist te overwinnen. Hoe erg het geleden leed ook is, dat het in een boek beschreven kan worden, is meteen een grote relativering van de ellende. Een happy ending.

Een boek over depressie, over welk ander groot leed ook, is op zijn best een omsingeling van iets dat niet meer zo bestaat. Zelfs al kan het probleem terugkeren.

En dan moet gezegd, Kikker gaat fietsen! maakte indruk, alleen al door de verwoede pogingen die Maarten van Buuren doet om te achterhalen hoe het kan dat hij getroffen werd door wat hem trof. Hij wilde eerst ook niet geloven dat hij depressief zou zijn. Overwerkt, dat kon zeker. Zijn taken als hoogleraar Franse taal- en letterkunde eisten veel. Maar niets toch dat een strandvakantie niet weg zou kunnen nemen, zeker?

Acceptatie van de diagnose betekent namelijk ook nogal wat. Door de verschijnselen te benoemen die hem op het moment in die crisis kwellen, komt ook zijn verleden in een ander licht te staan. Depressie is niet als een beenbreuk, die even door een struikeling ontstaat.

Dus gaat Van Buuren in dit boek grondig op zoek naar de oorzaken van zijn lijden; om daarin aanzienlijk verder te gaan dan zijn geneesheren. Genetica speelt een rol, want uit wat voor gezin kwam hij niet. Tegelijk kan ook een opvoeding fnuiken; afkomstig uit het diepgristelijke Maassluis, vermoedt Van Buuren dat depressie onder Calvinisten weleens veel vaker kan voorkomen dan onder andere bevolkingsgroepen. En dan is er nog de uitkomst van al die nature en nurture: zijn karakter, met alle introvertie en perfectionisme, waardoor van alles storend kan gaan werken.

Zelf de tochtjes op zijn racefiets, die hij onderneemt om gezond te blijven, moeten zó, en niet anders.

En daarmee is dit boek ook meer dan alleen het opvallend levendige verslag van een ziektegeschiedenis, of een poging om uit te stippelen met welke beperkingen de auteur voortaan leven moet. Maarten van Buuren heeft volgens mij ook geprobeerd uit te vinden waar zijn kwaliteiten wegkomen, als wetenschapper en auteur. Want, dezelfde eigenschappen die hem daarin ten dienste staan, konden dus tegen hem werken; met depressie als gevolg.

wordt morgen vervolgd