Bestaan als verleiding ~ Emil Cioran

Op de achterflap van dit boek wordt E.M. Cioran een wonderlijke mengeling genoemd van Nietzsche en Meister Eckhart. Ik lees die uitspraak nu pas, direct voor het schrijven van dit boeklogje. En ik ben het daar ook meteen niet mee eens. Goed, overeenkomsten met Nietzsche zijn er zeker, want Cioran toont zich regelmatig een filosoof met een hamer. Maar juist dit leek me toch geen boek van een mysticus. Integendeel zelfs.

Tegelijk kan die blijkbaar zo aanwezige mystieke kant wel verklaren waarom eerdere pogingen om me in Cioran te verdiepen zo weinig opleverden.

Mijn idee over La tentation d’exister is in elk geval dat het me een nogal Frans boek lijkt. Zelfs al stamt E.M. Cioran [1911 – 1995] dan uit Roemenië. En met Frans bedoel ik dan dat er telkens over grote woorden wordt geschreven, en de abstracties waar deze woorden voor staan. Maar in tegenstelling tot de schrijvers van het merendeel van de boeken uit deze traditie, wordt Cioran wel concreet. Bij tijden. En is hij niet vervelend. Doorgaans.

Cioran reikte me ook te veel aan om in éen keer te kunnen verwerken. Bestaan als verleiding is een boek dat ik de komende jaren regelmatig zal moeten herlezen. Dit komt mede omdat er vele vragen in worden geformuleerd, en dat antwoorden meestal uitblijven.

Maar om dat nu mystiek te noemen…

Zelfs het essay over ‘De omgang met mystici’ lees ik niet als een pleidooi voor mystiek, maar juist als waarschuwing voor het omgekeerde. Men moet niet enkel vertrouwen op de rede. Wat Cioran telkens doet in deze bundel, is vragen stellen over vorm en inhoud. Ons verstand, en de mogelijkheid om onze inzichten door te geven, hebben systemen opgeleverd om de werkelijkheid mee te lijf te gaan. Tegelijk slaan die systemen ons met blindheid; omdat ze zo makkelijk zonder verder nadenken kunnen worden toegepast. Sterker nog, het is een automatisme geworden om te willen systematiseren.

En dat nu, lijkt me wezenlijke kritiek.