Smile Please ~ Jean Rhys

► door: A.IJ. van den Berg

Het interview dat Jean Rhys [1890 – 1979] gaf aan Paris Review intrigeerde me. Al was dat misschien meer om haar levensloop, dan dat ik nu direct werd aangezet om éen van haar romans te lezen.

Een goed compromis is het om in zo’n geval eerst een autobiografie te lezen, als zo’n boek bestaat. En bij Rhys hing dat er nog om. Smile Please bestaat voor de helft uit fragmenten die ze al voor redactie naar de uitgever had gestuurd, en voor de andere helft uit wat verdere schetsen en losstaande dagboekaantekeningen.

Rhys stierf voor het werk af was, nadat het schrijven, door allerlei oorzaken, toch al meer tijd had gekost dan gehoopt.

Dus ging dit boek vooral over haar jeugd, op het Caraïbische eiland Dominica. En daarbij overwon het zelden mijn vooroordeel dat de jeugd van een schrijver doorgaans maar weinig interessant is. Die later nog eens opgetekende jeugdherinneringen lijken ook zo veel op elkaar, met hun altijd zo terloopse nadruk op de eenzaamheid en introvertie van de auteur. Hadden deze ook nog eens erg veel beschrijving, en weinig gebeurtenis.

Het leven van Jean Rhys werd boeiender toen ze met een tante naar Engeland trok, en daar aan het toneel ging; zonder al te veel succes.

Of toen ze de Nederlandse journalist en liedjesschrijver Jean Lenglet trouwde. Die moeilijkheden met de Franse autoriteiten kreeg, om deviezensmokkel, waardoor Rhys jaren in armoede in onder meer Parijs doorbracht.

Trouwde ze daarna nog twee keer.

Maar over Lenglet gaat het al nauwelijks in dit boek. Rhys schreef nog net wat over haar tijd aan het toneel. Over waarom ze Dominica verliet, is er ook helemaal niets. Terwijl bijvoorbeeld Jan Brokken nog eens heeft uitgezocht dat ze waarschijnlijk weg moest om haar omgang met een gekleurde of halfgekleurde jongen.

Leverde dit boek tenslotte wel het gegeven op dat Jean Rhys zo veel uit haar persoonlijke geschiedenis in haar verhalen en romans had verwerkt, dat ze daarom aarzelde om met een autobiografie te komen. Alleen dreigden anderen om een biografie uit te brengen, waarin ongetwijfeld van alles fout zou staan…

Waar ik zo nieuwsgierig naar was, is er dus waarschijnlijk wel. Ergens. Dit boek bracht dat niet.