Ideeën. Derde bundel ~ Multatuli
De derde bundel Ideeën van Multatuli heeft éen thema: opvoeding, en in het bijzonder scholing. Daarbij weegt bovendien de vraag mee wat precies waarheid is, en hoe wij die zouden kunnen leren herkennen.
Nu goed, er fietst halverwege nog een kort verhaal tussendoor in dit boek, de Adèle-geschiedenis — waarin vrijwel alle dialoog in het Frans staat — maar de rest is betoog.
En dat viel me niet mee. Eduard Douwes Dekker slaagde er weliswaar in zo af en toe een redelijke diagnose te stellen, over de problemen van bijvoorbeeld de scholen toentertijd. Hij wist daar alleen verder weinig tegenover te stellen, aan oplossingen, of kennis. Of desnoods aan ideeën bij anderen geleend. De enige filosoof die hij weleens citeerde over opvoeding is Rousseau, en dan ook nog vooral om aan te wijzen wat die verkeerd zag.
Er staat daarom wel erg veel van hetzelfde in deze bundel.
Interessanter dan het boek, bleek de wordingsgeschiedenis te zijn. Omdat Douwes Dekker uitzonderlijk lang over dit derde deel heeft gedaan. Zes jaar liefst; een derde van zijn hele schrijversloopbaan. En niet omdat hij in alle rust zijn betoog kon opzetten. Douwes Dekker werd doodgezwegen door de Vaderlandsche critici, kon nauwelijks rondkomen, en verdween een tijd naar Duitsland met als onmogelijk doel om daar fortuin te maken in het casino.
Achterop deze uitgave staat een oproep uit het blad De Werkman, Orgaan voor Arbeiders-verenigingen, om Multatuli te steunen in zijn werk.
de man, die in de strijd voor waarheid en mensenliefde zijn gehele toekomst heeft opgeofferd, zwerft thans eenzaam en verlaten, ten prooi aan armoede en gebrek, in den vreemde rond.
Moet me verder iets bijblijven van deze bundel?
Nu ja, Multatuli gebrukte nogal eens de regel:
’t Is zeer moeielijk zich juist uittedrukken.
En in die zin gaat hij ook regelmatig te keer tegen de holle frasenmakers, en andere retorici. Maar dat de gladde praatjesmakers het zo vaak winnen van meer verstandige lieden, is een gegeven dat eeuwig actueel blijft. Helaas.
RSS feeds