Gedichte ~ Ingeborg Bachmann
Elke dichter is zo goed als zijn of haar beste werk. Punt. Wat het dan weer bijna onmogelijk maakt een overzichtsbundel te bespreken als deze, van Ingeborg Bachmann [1926 – 1973]. Deze heeft enkele gedichten geschreven die ik goed vind; alleen al omdat ze me zijn bijgebleven zonder dat ik daartoe moeite deed. Maar het overgrote deel van dat oeuvre laat me vrij onverschillig.
Natuurlijk speelt bij die appreciëring de afstand in taal een rol, het verschil ook in tijd, en het gegeven dat Bachmann uit een andere cultuur stamt — hoe kortgeleden en dichtbij ze dan ook mag hebben geleefd. Als ze in haar gedichten ergens op heeft willen reageren, dan ken ik de aanleiding niet. En als ze in haar werk voorbeelden heeft willen verbeteren, heb ik geen weet van de originelen.
Als ik haar gedichten met beeldende kunst zou moeten vergelijken, dan zijn vele licht geabstraheerde landschapjes in grijzen en pasteltinten, waarbij ik moeite moet doen om een duidelijke kleurige toets te ontwaren. Zo’n toets verwijst dan vaak naar een menselijke emotie.
Vanzelfsprekend ligt dit onbegrip aan mij.
Ik las deze verzamelbundel in aanvulling op het boek met de briefwisseling tussen Ingeborg Bachmann en Paul Celan. Daarbij misschien de wat overspannen verwachting koesterend nu meer te kunnen lezen in de vroege gedichten; omdat mijn kennis over dat leven zo veel groter is geworden.
Die openbaring bracht het boek niet.
En ‘Reklame’ vind ik nog altijd haar meest indrukwekkende gedicht. Alleen kende ik dat al.
Reklame
Wohin aber gehen wir
ohne sorge sei ohne sorge
wenn es dunkel und wenn es kalt wird
sei ohne sorge
aber
mit musik
was sollen wir tun
heiter und mit musik
und denken
heiter
angesichts eines Endes
mit musik
und wohin tragen wir
am besten
unsre Fragen und den Schauer aller Jahre
in die Traumwäscherei ohne sorge sei ohne sorge
was aber geschieht
am besten
wenn Totenstilleeintritt
Wahrlich
Für Anna AchmatovaWem es ein Wort nie verschlagen hat,
und ich sage es euch,
wer bloß sich zu helfen weiß
und mit den Worten –dem ist nicht zu helfen.
Über den kurzen Weg nicht
und nicht über den langen.Einen einzigen Satz haltbar zu machen,
auszuhalten in dem Bimbam von Worten.Es schreibt diesen Satz keiner,
der nicht unterschreibt.
RSS feeds