Broodje gezond ~ Bart Chabot

► door: A.IJ. van den Berg

Eén van de opvallendste biografieën ooit geschreven in Nederland werd tot tweemaal toe geweigerd door de uitgever van de auteur, die toen toch al een gevestigde naam had. De Bezige Bij vond het boek te rommelig. Dus verhuisde de schrijver naar een concurrent.

Van alles wat er over Broodje gezond is op te merken, vond ik deze totale miskenning nog wel het opmerkelijkst. Al wordt in het boek ook perfect duidelijk met hoeveel dédain er altijd naar Herman Brood is gekeken.

Toen hij een dichtbundel uitgaf, en op Poetry International mocht optreden in 1994, riep dat bijvoorbeeld ook weinig meer dan een neerbuigende reactie op. Een beleefd applausje was zijn deel aan het einde van het optreden. Terwijl veel van wat hij zei een collage was van regels die Lucebert geschreven had. En dat nu had niemand in het publiek door, waarmee Brood vrij duidelijk hun vooroordelen toonde.

Nu was Herman Brood een opvallend mens, die gauw uitgesproken reacties opriep. Dat blijkt als niets anders uit dit boek. Deze biografie bestaat onder meer uit zijn dagelijkse belevenissen tussen januari 1992 en december 1995. En misschien was dit uit pure noodzaak. Chabot kon wel met zijn vriend over diens verleden hebben willen praten — hij had vaak een cassetterecorder mee; er was een plan. Het heden kwam daar telkens nogal chaotisch dwars doorheen.

Volgens sommigen was Herman Brood rock ‘n’ roll.

In eigen samenvatting heette dit:

Ik ben er uitsluitend op uit om het mezelf zo veel mogelijk naar de zin te maken. Ik deel mijn leven zo in dat het de hele dag feest is. [176]

Dus had hij dagelijks nogal wat alcohol nodig, en gebruikte hij speed om kunnen te functioneren. Verschil tussen dag en nacht bestond voor hem niet. En dan was er dat andere element nog uit de trits sex, en drugs, en rock ‘n’ roll. Brood gaat talloze malen vreemd in dit boek. En dan altijd met jonge vrouwen, want als vrouwen te ver in de twintig zijn dan smaken ze al niet lekker meer.

In de periode die dit boek beschrijft, had Herman Brood tweemaal een vaste relatie. Als de biografie begint, is het nog redelijk goed met Xandra, de moeder van zijn dochter Lola. Tot zij hem eruit zette.

Tijdens de tweede helft heeft hij lang iets met de aanvankelijk 19-jarige studente medicijnen Daniëlle. Brood was toen 47.

Alleen hierdoor al kan niemand onverschillig blijven onder dit boek. Vrijwel alle mannelijke lezers zullen jaloers zijn op de kunst van Herman Brood om telkens weer aantrekkelijke jonge vrouwen in te palmen. Waarom kon hij dit wel? Die junk? Tegelijk is er die wetenschap dat Brood een onmogelijk mens moet zijn geweest om mee samen te leven, waardoor ook de uitkomst van elke relatie vast stond. En het lot van al die vrouwen daarom mededogen vraagt.

Daarbij hield Brood er een losse maar dure levensstijl op na. Die hij dan weer opvallend nonchalant kon bekostigen met zijn tekeningen en schilderijen. Kwam de nood aan de man, dan werd er rap even wat werk bij gemaakt.

bart weet je wat ik
voor heb op andere
kunstenaar..?
Geen idee (sick)
ik kan het egt [186]

Prachtig is het als hij zijn kunst achteloos kan inzetten om problemen op te lossen waar andere mensen weken van wakker zouden liggen. De tonnen aan belastingschuld kan Brood voldoen door voortaan de helft van wat hij aan schilderijen maakt aan de Belastingdienst af te staan. Maar eerst moest er tafelvoetbal gespeeld worden met de deurwaarders die bij hem binnenvielen.

Schrijnend is dit boek als het laat zien hoe Brood geëxploiteerd werd, door handige jongens die zo flink aan zijn gaven verdienden. De exclusieve ‘Brood’-trommel van Brabantia mag daarbij nog een onschuldig voorbeeld heten. Er werd begin jaren negentig ook al door velen op zijn dood gespeculeerd — dan zou de kunst in hun bezit immers onmiddellijk in waarde stijgen.

Toen ik dit boek voor het eerst las, vrij kort nadat het op de markt kwam, leek het me af. Humoristischer en tegelijk tragischer biografie had ik niet eerder gelezen. Maar ditmaal viel me wel op dat Bart Chabot met Broodje gezond er al op preludeerde meerdere boeken over zijn vriend te kunnen schrijven. Daarin had hij ook wel gelijk. Alleen staat dit boek daarmee iets uit het lood — zo gaat het bijna niet over zijn carrière als muzikant, terwijl de jeugdjaren in Zwolle, zeker op het einde van het boek, overdadig veel aandacht krijgen.

Tegelijk blijft het een meesterwerkje, van onderwerp zowel als auteur.