Koken ~ Richard Wrangham

De mens is de aap met de kleine mond, schrijft Wrangham. En dit is voor hem het voornaamste bewijs dat wij al heel lang koken. We zijn er evolutionair op aangepast eenvoudig verwerkbaar voedsel te eten.

Zelfs onze neven, de chimpansees, hebben veel sterkere kaakspieren. Ook hebben hun lippen veel meer kracht; die kunnen ze gebruiken om vruchten kapot te persen tegen hun tanden.

Koken, en dus het gecontroleerd gebruiken van vuur, heeft gewoon éen fundamenteel voordeel. Weliswaar verandert de calorische waarde van voedsel niet na verhitting, de energie die erin zit is na bereiding wel veel makkelijker op te nemen.

Bij mensapen als de gorilla’s is de spijsvertering de hele dag bezig, om energie te halen uit hun vegetarische dieet. Bij ons is dat niet zo. Wij kunnen dus een groot deel van onze energie aanwenden om onze hersenen te stoken. Koken, en daarmee het sneller en beter verteerbaar maken van voedsel, heeft ons ook slimmer gemaakt.

Enfin, dan is dit natuurlijk een theorie van de antropoloog Richard Wrangham. Maar wel éen die gefundeerd werd op behoorlijk wat onderzoek. Tweederde van Koken bestaat uit leestekst, eenderde uit verantwoording van de beweringen die worden gedaan.

En wat ik hierboven samenvatte, klinkt zo logisch dat ik dat zonder meer van de schrijver wil aannemen. Maar helaas kan Wrangham niet altijd maat houden. Hij wil met zijn theorie bijvoorbeeld ook het standsverschil tussen man en vrouw verklaren. Want, voor we koken konden, was het verzamelen van voedsel een intensief karwei waaraan iedereen moest meedoen. Maar toen we eenmaal voedsel kookten, en het eten veel efficiënter verliep, zou dus de status zijn veranderd tussen de voedselbereiders en de voedselvergaarders. En daarmee kregen vrouwen en mannen verschillende rollen, in de strijd om het dagelijks voortbestaan.

En in een speculatief boek, dat stellig was over veel waar we niets van weten, en hoogstens ‘circumstancial evidence’ voor hebben, was me dat laatste idee toch net te makkelijk.

Richard Wrangham, Koken
Over de oorsprong van de mens
272 pagina’s
Nieuw Amsterdam Uitgevers, 2009
vertaling door Mark Nieuwstadt van Catching Fire

[x]opgenomen in het dossier: grote geschiedenis