Grote kattenslachting ~ Robert Darnton
Het interessantst aan deze bundel vond ik wat Robert Darnton op zijn best impliciet aangaf in zijn essays. Welke bronnen heeft de historicus om de mentaliteit te reconstrueren die er was in de achttiende eeuw?
In De grote kattenslachting komen een aantal van deze mogelijke vindplaatsen terug. En daarbij vond ik dat toch wel grote verhalen werden opgehangen aan betrekkelijk bescheiden gegevens.
Al heeft Darnton gelijk dat een tijdperk of cultuur misschien het best gekend kan worden, door te beginnen met bestudering van het meest onbegrijpelijke daaruit.
Wij denken anders over het slachten van katten dan in de achttiende eeuw gewoon was. De slachtpartij waar Darnton aan refereert was deel van een protest onder drukkersknechten, die niet bijster goed werden behandeld door hun patronen. Dat daarbij een kat het bezuurde die door éen van deze bazen wel opvallend vertroeteld werd, is niet zonder betekenis.
Tegelijk werd er overal in Europa maar met katten gedaan; ook al vanwege het bijgeloof dat katten en heksen eenzelfde ding waren in verschillende verschijningsvormen.
En, dit hele verhaal rust toch vooral op éen enkele boekuitgave van herinneringen van een drukkersknecht.
Darnton deed verder een poging om te reconstrueren hoe de achttiende-eeuwse boekenmarkt in Frankrijk werkte. Daartoe gebruikte hij de administratie van een inspecteur der boekhandel. Tegelijk is volkomen onduidelijk waarom deze man zo nauwgezet bijhield wat er verscheen, en wie er publiceerden.
In het boek staan daarnaast nog essays over de Encyclopédie, hoe lezers reageerden op Rousseau, en over Montpellier; of zoals deze stad in detail beschreven werd door een anonieme inwoner.
Het meest intrigeerde mij het onderwerp waar Darnton ook eens een Huizinga-lezing over hield: hoe de sprookjes in de achttiende eeuw verschilden van de vertellingen die later overal werden opgetekend.
Ze waren nogal wat gruwelijker.
De wolf vrat Roodkapje gewoon op, zonder dat er daarna nog een happy ending op volgde. Bovendien had het meidje eerst nog een striptease voor het beest moeten opvoeren.
De Schone Slaapster wordt verkracht door de prins, zonder te ontwaken. En omdat die man al getrouwd is, wordt hij haar man ook niet. Ze baart al slapend kinderen, en wordt pas wakker als haar kroost haar tijdens het voeden bijt.
Eten speelt ook een opvallende rol in de verhalen die de boerenarbeiders elkaar vertelden. En Darnton gaat in zo’n geval een stap verder, en verklaart daaruit dan een deel van de mentaliteit van de Franse bevolking.
Dat zal. Daar is ook wel wat voor te zeggen. Mits de voorbehouden ook duidelijk zijn.
RSS feeds