Case for Books ~ Robert Darnton

► door: A.IJ. van den Berg

Darnton heeft doorgaans veel interessants te zeggen over boeken, en dan vooral over de geschiedenis daarvan. Maar tegenwoordig is hij behalve historicus ook directeur van de Harvard University Library. Daarmee werd hij van neutrale beschouwer ineens partij.

En vanuit die positie schrijft hij ook, en dat levert dan boeken op die aanzienlijk minder boeien dan zijn andere werk.

The Case for Books bestaat voor het merendeel uit strijdschriften. En die kende ik al, of in elk geval in een korte tijdschriftversie. En als ik zo’n essay niet eerder las, waren de belangrijkste argumenten me bekend. Het slothoofdstuk bestond dan weer uit het essay over hoe de geschiedenis van het boek geschreven zou moeten worden, dat ook elders is afgedrukt, lang terug, in De kus van Lamourette.

Dit maakt het moeilijk om heel objectief over dit boek te blijven.

The Case for Books is nu grotendeels een plaatsbepaling in de tijd; het gaat over de problemen waar de universiteitsbibliotheek voor staat, aan het begin van de eenentwintigste eeuw. Zoals daar zijn dat de wetenschappelijke uitgeverijen tegenwoordig rustig enige tienduizenden dollars eisen voor abonnementen op hun tijdschriften. Terwijl die tijdschriften niet alleen gratis worden volgeschreven door wetenschappers; deze moeten vaak nog voor publicatie betalen ook.

Verder speelt er dat tegenwoordig zo veel teksten digitaal beschikbaar zijn, of dat zouden kunnen komen. Google heeft zich immers bereid getoond alle papieren boeken die er zijn in te scannen, en gratis via internet beschikbaar te stellen.

Een punt is alleen daarbij dat schrijvers auteursrechten hebben; dat die rechten door een lobby van Walt Disney tot in het oneindige zijn opgerekt; en dat Google door een boek in te scannen al gauw rechten schendt. Om te voorkomen dat het bedrijf van de ene rechtszaak in de andere zou sukkelen, heeft Google daarom aan de Amerikaanse schrijversbond een schikking voorgesteld; om zo voor ruim honderd miljoen dollar eenmalig alle aanspraken af te kopen.

Darnton is hier tegen. En de rechter trouwens ook. Net als de Duitse regering, omdat nu eenmaal ook Duitse boeken zijn opgenomen in de Amerikaanse bibliotheken die Google digitaliseert.

En Darnton wenst nu dat de bibliotheken zelf die digitalisering ter hand nemen. Zoals bijvoorbeeld in de EU wel al gebeurt. Omdat hij er een te groot gevaar in ziet dat Google alles beheert.

Maar dit zijn allemaal lopende ontwikkelingen, die soms al weer verder zijn dan Darnton enkele jaren terug kon weten, toen hij zijn stukken schreef. En daarnaast bood dit boek toch niet veel meer.