Koperen tuin ~ Simon Vestdijk
Vestdijk schreef ruim vijftig romans; en dat was nog maar een kwart van zijn totale productie aan boeken. Van al dat proza heb ik nog verbazingwekkend veel gelezen. Ooit. Tijdens mijn middelbare schooltijd.
Misschien omdat er zo veel van was, wellicht omdat het werk indertijd nog wel gepusht werd.
Misschien omdat ik toen meer geduld had.
Iets moet me aangesproken hebben in die boeken — zelfs al is zeker dat ik ook enkele romans heb gelezen omdat die in Friesland speelden. Vestdijk werd geboren in Harlingen, en ging school op de HBS in Leeuwarden. Enkele van zijn romans waren op zijn minst geïnspireerd door deze autobiografische details.
In het voorjaar van 2011 kwam De koperen tuin nog eens uit, in een luxe nieuwe druk. De roman uit 1950 die Vestdijk zelfs tot zijn beste rekende. Een boek bovendien dat zich grotendeels in Leeuwarden lijkt af te spelen. Zelfs al heet het stadje bij Vestdijk W… — eerder in zijn oeuvre had hij van Leeuwarden al eens Weulnerdam gemaakt.
Ik las dat boek, als was het voor het eerst, en werd daar toch niet heel vrolijk van. Hoewel het na de oorlog geschreven werd, maakte het een sterk vooroorlogse en opvallend weinig frisse indruk. Dit kan zijn omdat auteurs tegenwoordig minder woorden nodig hebben om niets te zeggen. Of wellicht vergelijk ik tegenwoordig de auteurs van hier met Duits- of Engelstalige tijdgenoten, en vallen ze dan altijd tegen; is het dat typisch onbeschrijfbaar Nederlandse aan ze dat me tegenstaat.
De koperen tuin is daarbij een ouderwetse standengeschiedenis; waarin de held al een held kan zijn door zich tegen de benauwde zeden van zijn tijd te keren. In dit geval gebeurt dit door zijn onvoorwaardelijke liefde voor een meisje, Trix, dat van lagere komaf is als hem, en om geheel verkeerde redenen ook nog een stempel kreeg. Ze werd misbruikt, en natuurlijk was het ooit altijd de schuld van de vrouw als er zoiets gebeurde.
Verder vond ik dat er iets te goed aan de roman was af te lezen dat die in korte tijd geschreven werd, en hup op de markt is gebracht. Vestdijk besteedde er liefst de maanden augustus en september aan van 1949. Te veel tekst die hij wrochtte, doet er alleen niet toe, en vult enkel de pagina’s. Zo staat er veel meer over klassieke muziek in het boek dan noodzakelijk is voor het verhaal.
En alsof de liefdesgeschiedenis al niet tragisch genoeg was, schreef Vestdijk die vervolgens naar de onmogelijkheid toe. Want schrijvers weten nu eenmaal dat het altijd werkt als éen van de geliefden dood gaat.
Ik vind zo’n clichématige verteltruc tegenwoordig grond voor diskwalificatie van een boek. Maar daartoe had ik al eerder besloten.
RSS feeds