Brave New World Revisited ~ Aldous Huxley
Hoeveel auteurs deden hetzelfde, en namen de tijd om decennia later eens terug te kijken op een voor hen succesvol boek? Om daarbij af te wegen wat er in miste?
Huxley schreef het essay Brave New World Revisited een kleine dertig jaar na zijn roman Brave New World uit 1931. In de tussentijd was hijzelf wat veranderd — Aldous Huxley had de verdovende drugs ontdekt, en bekeerde zich tot het Hindoeïsme. En daarnaast was de wereld al evenmin dezelfde als die waarop hij gereageerd had, rond 1930.
Hitler kwam aan de macht, en riep uiteindelijk toch tegenkrachten op, Stalin’s terreur raakte buiten eigen land bekend. En er kwam plots een wapenwedloop op gang die als uiterste consequentie hebben kon dat de hele aarde onbewoonbaar zou worden. Liepen er desondanks al dit ineens wel heel veel meer mensen rond op diezelfde wereld ook.
Brave New World heb ik altijd een nogal Engels boek gevonden. Die onderverdeling in die drie heel verschillende klassen aan mensen, zes eeuwen na Ford in het boek, leek me toch allereerst een uitvergroting van de werkelijke standenmaatschappij in Engeland.
Kwam daar nog bij hoe Huxley die standen tot stand liet komen. Weliswaar was de voortplanting inmiddels gemachinaliseerd. Maar voor de hoogste klassen werden enkel de beste eitjes gecombineerd met het kwalitatief beste zaad.
Werd deze selectie na de geboorte vervolgd met een zorgvuldige opvoeding en scholing.
Nature en nurture; beide vormen een mens.
In Brave New World Revisited betreurde Aldous Huxley het toch nog te weinig te hebben geweten over de grootschalige gedragsmanipulatie die bijvoorbeeld via marketing mogelijk wordt. Hij had er te weinig over nagedacht waarom mensen iets willen. Of hoe zulke wensen te sturen zijn.
Geheel naar de ideeën van die tijd dacht hij daarbij onder meer dat beelden die slechts een breukdeel van een seconde zichtbaar zijn in een normale beeldsequentie daarbij het onderbewustzijn sterk konden beïnvloeden — alleen is dat effect nog altijd niet aangetoond.
Dit essay laat daarmee, wat mij betreft, vooral zien dat romans van alles kunnen tonen over de kennis die aanwezig was op het moment van schrijven. En aan die kennis zijn dan ook de angsten van dat moment te koppelen. Alleen doet een commentaar van dertig jaar later dus precies hetzelfde. En tijdsgebonden is die kritiek misschien dan nog wel meer.
Op sommige terreinen zal de kennis later weliswaar groter zijn. En ook kunnen de angsten best verschuiven. Maar een reactie op de actualiteit alleen vormt dus geen basis voor een beklijvend boek. Literatuur vergt nog wat extra’s.
Brave New World zal ook langer fris blijven dan het latere commentaar in Brave New World Revisited. Fictie bederft minder vlug.
RSS feeds