Ape and Essence ~ Aldous Huxley
Huxley schreef meerdere dystopieën, hoewel alleen Brave New World nu nog weleens genoemd wordt. Ook zijn laatste roman, Island, was een toekomstfantasie.
En dan is er deze roman nog, uit 1949. Ape and Essence. Een zo opvallend slecht boek dat ik het wonderbaarlijk vind dat het nog gewoon in de handel te krijgen is. Had Huxley echte fans gehad, dan was er vast meer moeite gedaan om het bestaan van deze uitgave voor altijd te verbloemen.
Al geldt waarschijnlijk ook dat Huxley een paar excuses had bij het schrijven.
Hij had nu eenmaal net een wereldoorlog meegemaakt. De tweede in zijn leven daarbij. En indertijd leek het ineens dat ook een Derde Wereldoorlog niet uitgesloten mocht worden. Die zou bovendien met vernietiging komen van miljarden levens, en door radioactieve straling ook lang na de ontplofte bommen nog gevolgen hebben.
Hard is hij in Ape and Essence voor wetenschappers die zich toch altijd laten paaien door politici om hun beste krachten te wijden aan het bedenken van een nog grotere vernietigingskracht.
Huxley had bovendien in Hollywood gewerkt als scenarist, zonder daar nu veel succes te oogsten. Zo had Walt Disney zijn script afgewezen voor een verfilming van Alice in Wonderland.
Verreweg het grootste deel van Ape and Essence is ook een filmscript — wat de roman meteen tot een merkwaardig literair experiment maakt.
‘Literaire taal’ biedt dat script alleen in de teksten van een voice-over; die zo merkwaardig dominant en sturend aanwezig is als ‘Voice of God’ dat dit scenario alleen daarom al nooit verfilmd had kunnen worden.
Aldous Huxley had nu eenmaal een duidelijke boodschap in 1949, en deed geen enkele moeite om die te verpakken in dit boek.
In het script landt een Nieuw-Zeelands team in Californië. Het jaar is 2108, de maand is februari, en de Nieuw-Zeelanders komen kijken wat er nog rest van de VS. Een eeuw na de grote klap. Nu het land eindelijk weer veilig toegankelijk geworden is.
Hoofdpersoon in de film is Dr. Alfred Poole. Een botanicus die door omstandigheden terecht komt tussen de weinige Amerikanen die de oorlog overleefd hebben. En daarbij kan waarnemen dat er binnen enkele generaties al een behoorlijke regressie is opgetreden onder hen. Zo lijken de overlevers vrijwel alle techniek en zelfs landbouw kwijt te zijn.
Huxley verklaart daarbij niet hoe het kan dat niemand van de overlevenden blijkbaar meer lezen kan, en waarom er geen boeken meer bestaan.
In een film zou zo’n gegeven verbloemd kunnen worden met vaart. In een boek valt het op.
En zo was er meer. Veel meer. Waardoor deze met regelmaat herdrukte roman opvallend genoeg nog altijd de slechte eerste versie leek te zijn van een boek waarop redactie nodig was.
Zoals de toekomstfantasieën gaan, zei ook deze opvallend veel meer over de tijd waarin het boek geschreven werd dan over wat komen zou. En over de omstandigheden van het moment van schrijven, niet te vergeten.
RSS feeds