Dagboek van een landjonker ~ Benno Barnard
Aantekeningen maken voor jezelf is éen ding. Dezelfde aantekeningen openbaren aan anderen opent al een heel ander chapiter. Vertel mij wat, in de tiende jaargang van dit publieke leesdagboek.
Want, hoeveel aan spontaniteit blijft er over in de wetenschap dat anderen deze woorden zouden kunnen lezen? En hoeveel is berekening?
Benno Barnard hield een weblog met aantekeningen bij voor de boekensite van het Vlaamse tijdschrift Knack. Het Dagboek van een landjonker biedt deze teksten, en daarbij nog wat meer van dat. Want er kwamen onder meer reacties op zijn woorden online, die hij in dit dagboek dan wel doorbrieft.
En Barnard leek opvallend spontaan in zijn publieke aantekeningen, zo viel me op bij het lezen. Wat op den duur een vreemd effect had, dat puur te maken heeft met het mechanisme van dat notitie maken.
Want, wat legt een denkend mens aan gedachten vast? Dat is doorgaans niet wat hij of zij al weet. Maar dat kan wel zijn wat hem of haar ergens op een nieuwe manier in bevestigt.
Dit dagboek lijkt zich namelijk voortdurend tussen twee uitersten te bewegen, zonder het niemandsland daartussen te willen verkennen. Of Barnard klaagt. En anders is hij ontroerd. Die telkens weer terugkerende extreme tweepoligheid maakt de uitgave tot een vreemd geladen boek.
Put het boek bovendien uit verschillende jaren uit het leven van de auteur, waarin onder meer zijn vader sterft, zijn kinderen naar het secondaire onderwijs gaan aan weerszijden van de taalgrens — tot de dochter naar de VS vertrekt.
En vat zulks na lezing dan vervolgens eens samen.
Gelukkig heeft Benno Barnard hier en daar een poging gedaan tot een zelfportret; dat dan ook nog zijn innerlijke tegenstrijdigheden vangt:
- Omdat ik in de volksverheffing geloof, ben ik links. Omdat ik in de vrijheid geloof, ben ik liberaal. Omdat ik in de traditie geloof, ben ik conservatief. Een genie zou hierbij de statuten van een partij moeten schrijven.
- Is het belachelijk je solidair te verklaren met het geloof van Thomas Mann in stokoude Europese noties — het ware, het goede, het schone — die niet ongestraft gerelativeerd kunnen worden? Of is al dat marmer sowieso verbrijzeld door de bom die de twintigste eeuw op ons begrippenapparaat heeft gegooid?
- Dwalend door de semantische puinhopen van een voorbije beschaving, buk ik me om een scherf van mijn moeders omgangsvormen op te rapen, een brokstuk van mijn vaders esthetica…en ziet u die scheefgezakte zuil van hun ethiek? [123]
Toch las ik zijn gemopper graag — zelfs al keerde Benno Barnard zich bijvoorbeeld herhaald tegen een op boeklog erg vaak besproken auteur. Maar Barnard’s bezwaren tegen Komrij zijn me juist niet vreemd. Ook ik heb hier geschreven dat me bij Komrij het teveel aan verpakking en het tekort aan inhoud ging tegenstaan.
Alleen blijf ik het, ondanks dit probleem, prettig vinden me soms even te laten bedwelmen door taalpracht. Inhoud haal ik vervolgens ergens anders wel weer.
Uitgesproken oordelen zijn ook heel prettig om te lezen. Of Barnard die nu geeft, of Komrij. Zolang er in dat gemopper en geklaag tenminste ook het besef doorklinkt dat sommige zaken helaas niet meer te veranderen zijn; hoe graag je ook zoudt willen.
En Barnard lijkt heel goed te weten wat hij publiceert:
Donderdag (weer kalm) Ik blader in deze dagboekaantekeningen. Ze zijn amusant, diepzinnig, oppervlakkig–afwisselend maar meestal tegelijkertijd. Wat ben ik toch voor een fabeldier? Een griffioen, eenhoorn, horklump? Wanneer ik polemiseer ben ik in elk geval een jarvey, een grote fret die kan praten, maar een echt gesprek is te veel gevraagd; gewoonlijk beperkt hij zich tot een stroom van beledigingen.
‘Meestal ben je iets tussen een hypochonder en een hedonist in,’ zegt de liefhebbende Joy. [327]
RSS feeds