Exactly ~ Simon Winchester
Vraag ik me ineens af of de meeste technologiegeschiedenis niet bestaat uit de uitwerking van ideeën die Lewis Mumford [1895 — 1990] lang geleden al eens uitte.
Zo was Mumford de eerste die signaleerde dat nogal wat techniek er kwam door vondsten die militairen tot veel effectievere militairen moesten maken. Oorlog is zo bezien de moeder van innovatie.
Wie klaagt over de technologische stagnatie van het moment weet dus wat te doen.
En dan boent Simon Winchester de geschiedenis zeker niet schoon in Exactly — zijn monografie over hoe de mensheid steeds preciezer is gaan produceren — de schrijver verwijst terloops ook zeker naar Mumford in zijn boek. Alleen had dit boek dus wel dat bevreemdende effect op mij. Alle beschreven vondsten en verbeteringen in de loop der tijd krijgen iets vanzelfsprekends, netjes op een rijtje gezet. Maar wat de drang daarachter telkens precies was, wordt lang altijd niet op een bevredigende manier uitgelegd.
Exactly is dan ook niet per se een overzicht dat naar volledigheid streeft; maar eerder een boek vol anekdotes, die telkens gebruikt worden om terloops toch ook wat droge technologie te kunnen beschrijven.
Hele ontwikkelingen zijn buiten het boek gebleven, van de standaardiseringslagen die tot industrienormen zouden leiden, tot alle zo noodzakelijke verbeteringen in de productie van ruwe materialen.
En tegenover al die mooie verhalen staat nog éen nogal fundamenteel gebrek. Simon Winchester lijkt me geen techneut. Hij geeft informatie door. Waardoor het boek nogal eens opvallende omissies heeft. Mij gaat hij te makkelijk aan de echt interessante details voorbij.
Het is bijvoorbeeld éen ding om uit dit boek te leren dat Seiko al in 1969 het eerste kwartshorloge uitbracht: de Astron. Als daarop de informatie ontbreekt hoe de trillingen van kwartskristal handig verwerkt konden worden in zoiets kleins als een polshorloge, roept hij een reeks vragen op.
Dus dan ga ik er omheen lezen, om bijvoorbeeld elders te leren:
Seiko Quartz Astrons are rare. Seiko only produced 200 of them. What’s not rare is the technology Seiko developed for Astron, including fork-type oscillators, open-type separated motors and one-second-interval movement of the second hand. They set the standard for all analog quartz watches that followed.
Winchester meldt alleen dat Seiko’s oplossingen, waarop het bedrijf geen patent aanvroeg, zo aansloegen dat daardoor in vijf jaar bijna de gehele mechanische horloge-industrie in Zwitserland werd weggevaagd. Hun klokjes waren ineens niet precies genoeg meer.
Daarmee negeert hij de grootste vondst, waardoor het kwartshorloge bruikbaar werd, om de secondenwijzer slechts eenmaal per seconde heel even stroom te geven, en niet constant, omdat er daarmee ineens wel batterijen waren die lang genoeg konden mee gaan. Terwijl die telkens met een rukje verspringende secondewijzer nu net zo tekenend detail is van kwartshorloges met een wijzerplaat, en dat zo’n miniem batterijtje jaren mee kon gaan.
Winchester laat de ontwikkeling naar almaar grotere precisie beginnen met het scheepskanon, dat ooit bestond uit een massief stuk gietijzer, waar in het midden nog een gat moest worden geboord; perfect in het midden wilde zo’n ding niet voortijdig ontploffen. Het duurde even voor iemand uitvond hoe dit dan moest. En met de daarbij ontwikkelde kennis en alle nieuwe zekerheden werd zelfs de basis gelegd voor hoe wat later de onderdelen van stoommachines gemaakt konden worden, zonder dat deze ergens stoom lekten; en daarmee werd er dus weer een puzzelstukje gelegd in de ontwikkeling naar de industriële revolutie toe.
Hij eindigt de directe lijn van zijn betoog met de ontwikkeling van microchips, en de constanten in de natuur die straks een nog grotere exactheid en dus nog kleiner werken onmogelijk maken.
Dat verhaal over exacte tijdsmeting, en daarna de standaardeenheden die de hele wereld inmiddels gebruikt, besluiten het boek — want die pasten niet op in die lijn van almaar beter, steeds meer controle over nog iets kleiners.
En het verhaal van de gestandaardiseerde schroef biedt dit boek bijvoorbeeld dan weer niet, zelfs al staat eer éen op de voorkant afgebeeld. Al spelen schroeven en de spoedhoek van hun schroefdraad nog wel een rol in het verhaal over het maken van steeds preciezer meetinstrumenten.
Dus dan is het niet per se dat de inhoud van dit boek een wat willekeurige indruk maakt. Toch, hetzelfde verhaal kan vermoedelijk ook met hulp van heel andere anekdotes verteld worden. Waarvan ik sommige ook al ken. Winchester had bijvoorbeeld een smartphone kunnen ontleden, om aan de hand daarvan precies dezelfde technische ontwikkelingen te beschrijven als hij nu deed.
Exactly is weliswaar een zeer leesbaar boek, alleen gunde de schrijver zijn lezers nogal eens de echt tekenende details niet, waarvoor toch zelden meer dan een zinnetje extra hier of daar nodig waren geweest.
RSS feeds