Woord een woord ~ Frank Westerman
Frank Westerman woonde als kind in Assen toen drie militante Zuid-Molukkers daar het provinciehuis binnendrongen om de Commissaris der Koningin in gijzeling te nemen. Maar zij ontsnapte door via het raam naar buiten te springen. Daarop werden de wel nog aanwezigen gegijzeld.
Dit was de laatste van de gewapende, en doden kostende acties van de Molukkers in Nederland, die eind 1975 begonnen waren met de treinkaping bij Wijster en de bezetting van het Indonesische consulaat in Amsterdam, in mei 1977 gevolgd door een treinkaping bij De Punt en de gijzeling van een lagere school in Smilde.
Westerman is 2½ jaar ouder dan ik ben. Bovendien merkte hij indertijd de reactie op de gijzeling op van het provinciehuis bij hem in de straat. Ineens woonde hij in een spergebied. Was er ook nog eerder een leraar handvaardigheid die plots woordvoerder van de treinkapers bleek te zijn geweest.
Ik heb alleen levende herinneringen aan de gijzeling van die lagere school; want ik was nu eenmaal zelf ook een basisschoolkind toen. En het kan best zijn dat mijn geheugen niet eens klopt, en gebaseerd is op later nog eens uitgezonden televisiebeelden.
En daarom was ik op een rare manier blij dat een groot deel van Een woord een woord bestaat uit reconstructies van alle terreurdaden van die opstandige Molukse jongeren. Want het is vreemd om te weinig te weten over de geschiedenis die plaatsvond toen je al leefde; terwijl het lezen van lemma’s over dit onderwerp op Wikipedia je toch ook niet per se wijzer maakt.
Frank Westerman had nog een ander doel met dit boek. Want éen kant van het verhaal over terreur zou hij nooit kunnen onderzoeken — wat toch precies maakt dat iemand, een groep mensen, voor geweld kiest om gehoord te worden.
De Molukkers hadden zeer terechte grieven tegenover de Nederlandse staat. Nadat Indonesië zijn onafhankelijkheid had afgedwongen, kregen deze mannen, die allen officieren en onderofficieren waren in het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL) het dienstbevel om zich met hun gezinnen in te schepen op boten die hen naar Nederland zouden brengen. Eenmaal in Rotterdam aangekomen, werd hen prompt ontslag uit het leger aangezegd. Daarmee waren ze ineens staatloos, werkloos, en statusloos.
Vervolgens werden deze 12.500 mensen over heel Nederland verspreid, waar ze niet zelden in de barakken belanden van de voormalige Nazikampen.
En toch waren het pas enkele van hun kinderen die vijfentwintig jaar later de wapens opnamen tegen deze grove miskenning.
Een woord een woord gaat er vooral over wat autoriteiten kunnen doen eenmaal er een terreurdaad is gepleegd. Want er is daarin ooit een typisch Nederlandse aanpak geweest, the Dutch approach, van praten en nog eens praten om alle spanning te deëscaleren, die heel succesvol leek. Tot dat er in De Punt alweer puur voor grof geweld is gekozen om die treinkaping daar te eindigen.
Westerman maakte voor zijn boek onder meer een gesimuleerde vliegtuigkaping mee, en hij ondervond aan den lijve wat er bij komt kijken in de onderhandelingen met iemand die op het punt staat geweld te gebruiken tegen een ander. Ook in een simulatie. Want hij geeft zichzelf nu eenmaal graag een bewegende rol in zijn boeken. Dat waren weer eens niet de meest interessante delen. Terwijl zijn jeugdherinneringen het boek nu net wel verrijkten.
Het boeiendst nu was toch het gesprek decennia na de gebeurtenissen met de psychiater Henk Havinga, over diens herinneringen aan het bemiddelen bij de ‘koude’ treinkaping in december, en de ‘warme’ anderhalf jaar later in mei. Ook al vanwege diens wrevel over de werkwijze van zijn collega Dick Mulder bij ‘the Dutch approach’.
RSS feeds