Factor van de kleine c ~ Lolle Nauta
Mooi aan filosofische discussies is dat iemand serieus een wetenschappelijk artikel kan publiceren om in te gaan op een wat oude Griek zei, ruim twintig eeuwen geleden.
Een debat heet onder filosofen ook al flitsend als iemand binnen een paar jaar reageert op uitspraken van een collega.
Binnen zo’n kader kan ik hier dus niet stellen dat het inmiddels achterhaald is wat Nauta in dit boek allemaal schrijft over Marx, of het debat over de kruisraketten. Niet direct actueel, moet misschien het eufemisme luiden. Al zal het nog wel even duren voor Marx serieus bestudeerd wordt door mensen die het failliet van het communisme alleen uit de boeken kennen. Maar modes gaan en komen.
Interessant aan deze bundel essays zijn eerder Nauta’s wederwaardigheden over zijn lesgeven in Afrika. Maar voor mij vooral van belang is het eerste essay, getiteld: ‘Achter de zeewering’.
Daarin analyseert Nauta het intellectuele klimaat in Nederland, en trekt hij enkele conclusies die volgens mij nu nog altijd gelden. Ook al zijn we inmiddels ruim twintig jaar verder, en is er bijvoorbeeld in de media nogal wat veranderd.
Samengevat zegt Nauta onder meer: in Nederland heeft zich nooit een retorische traditie kunnen ontwikkelen; het vermogen om taal goed te gebruiken is hier niet gecultiveerd. Dat is nog niet eens provinciaal, maar sub-provinciaal.
En als hier al eens iets aan discours opbloeit, heeft dat de saaie grijze schutkleur van het midden, vanwege een gebrek aan een sterke linkse of rechtse traditie.
Nederland kent verder een sterk geografisch bepaalde arbeidsdeling; politici, zakenlui en kunstenaars zijn hier in de drie verschillende grote steden actief, wat spontane ontmoetingen en daarmee kruisbestuiving in de weg staat. Bovendien zijn onze politici geen kunstenaars, en zeker geen intellectuelen.
Maar zelfs aan de universiteiten zijn intellectuelen zeldzaam, zegt Nauta. Een uitspraak die hij illustreert met de haat die er aan de Rijksuniversiteit Groningen heerste tegen W.F. Hermans, omdat die ook nog weleens verkenningen in romanvorm deed.
Misschien moet ik nu maar eens op zoek naar welke reacties deze snijdende woorden opriepen indertijd.
RSS feeds