Stasjonearre yn Fryslân ~ Lolle Nauta

► door: A.IJ. van den Berg

In de schaarse in memoriams die inhoudelijk op het werk van de filosoof Lolle Nauta ingingen, dook ineens de titel van dit boek op. Ik kende het niet, en het kostte enige moeite dit in bezit te krijgen. Tot me daagde dat de Fryske Akademy ook een webwinkel heeft.

Maar waarom wilde ik het zo graag hebben?

Simpelweg omdat me wel bekend is dat Nauta in het Fries gepubliceerd had, maar ook dat hij daar op een gegeven moment mee ophield. Mij interesseerde waarom dat dan was. Zowel het schrijven als stoppen daarmee moeten allebeide heel bewuste keuzes zijn geweest.

Want, dat Fries raakt bij sommigen aan iets heel principieels. Ik krijg ook regelmatig striemende verwijten niet genoeg in het Fries te publiceren op mijn andere weblog. Het wel kunnen, maar vervolgens niet doen, roept merkwaardig genoeg boosheid op.

Dit taalfanatisme heeft ook opgeleverd dat Friezen inmiddels politiek gesproken de enige nationale minderheid in Nederland zijn. Nu heeft de overheid dus beloofd hen niet meer vervolgen om hun afkomst. En zo is er wel meer idioots in dat verdrag aan te wijzen.

Laat ik dus voorzichtig stellen dat ik maar enkele redenen zie om in het Fries te schrijven:

omdat het de taal is die iemand toevallig het beste ligt;
om iets in de taal te proberen;
omdat het moet. Leerkrachten en ambtenaren kunnen die verplichting hebben;
omdat iemand daar zo geld mee verdient;
vanuit taalactivisme;

Een zesde reden zou nog kunnen zijn dat het in het Fries makkelijker is om uitgegeven te worden als in het Nederlands, vanwege alle subsidies en het gebrek aan capabele mededingers. Mijn opsomming is dan ook zeker niet uitputtend.

Maar ik ga zo uitvoerig op deze kwestie in omdat het dus niet vanzelf spreekt dat iemand Fries schrijft. Want, niemand leert die taal goed schrijven op school. Alleen al de redenen waarom Nauta in het Fries ging publiceren, en daar vervolgens mee ophield, zouden mij veel duidelijk maken over de man.

Hij deed het zeker om het geld eerst, en ook omdat hij in de Friestalige tijdschriften de ruimte kreeg zich te ontwikkelen tot essayist; wat een grote wens was. Nauta werd geboren in Sneek, en sprak thuis geen Fries. In het begin was Douwe Tamminga, taalactivist en zijn vroegere buurman, daarom de aangewezen ‘native speaker’ die hielp om zijn werk te verbeteren.

Later zou dezelfde Tamminga mede de oorzaak zijn dat Nauta ophield in het Fries te publiceren. Die botsing is te vergelijken met dezelfde strijd tegen de paternalistische autoriteiten in Nederland die wij nu geleerd hebben te associëren met de jaren zestig. De oude generatie streefde het ene na, de nieuwe iets anders, en botsingen waren het gevolg.

Resteert de vraag of het nu nog boeiend is over die geschillen van toen te lezen. En dan vind ik van wel, omdat Nauta zich toch al genoeg filosoof toont om bijvoorbeeld naar achterliggende motieven te speuren in de generatiestrijd.

Anderzijds is het ook gewoon niet vervelend om recensies te lezen, anders zoudt u hier nu niet zijn. Of om te zien hoe iemand zich tot een capabel essayist ontwikkelt.

Overigens staan zowel Fries- als Nederlandstalige stukken in dit boek. En ik ben het met Nauta eens dat zulks voor Friese auteurs vanzelf zou moeten spreken.