Langste adem ~ L.H. Wiener

Als mij gevraagd wordt om kort de Friestalige literatuur te beschrijven, heb ik daar wel een standaardantwoord op. Dit luidt: er zijn enkele opvallend aardige Friese dichters, maar verder wat te veel schoolmeesters die meenden boeken te moeten schrijven.

Dat is een veroordeling. Ik vertrouw leraren die boeken schrijven niet zo. Tenzij het mensen zijn die na een paar jaar volkomen op het onderwijs afknapten. Die duidelijke weerzin maakt ze nu net wel interessant.

Samengevat: mensen die lang in het onderwijs werken, wennen er te zeer aan om altijd tot niet-wetenden te spreken. Dat verziekt hun manier van communiceren. Ze krijgen te weinig kritiek, al helemaal als ze niet zelf hun belangrijkste criticus zijn.

Daarbij komt dat leraren geacht worden hun pupillen tot brave belastingbetalers op te leiden. Terwijl goeie schrijvers juist aanklagen; de redenen geven om autoriteiten te wantrouwen die niemand eerder zag.

Ik heb deze lange inleiding nodig om te formuleren wat me tegenstaat in het werk van L.H. Wiener. En ook om aan te geven waarom het me lang geleden wel aanstond. Want, ik las Wiener al toen ik zelf nog onderwijs genoot. Op het moment dat de leerkracht nog een autoriteit was, om tegen op te kijken. Geen mens als ik. Toen was het ontwapenend om in zijn boeken over de twijfels te lezen van een man die in het onderwijs werkzaam is, maar liever kunstenaar wil zijn.

Inmiddels geef ik zelf ook weleens les — maar mijn hoofdbezigheid is dit nooit — en ik heb de keuze gemaakt daar niet mijn carrière van te maken. Dit verandert mijn oordeel nogal over een man die wel in dat onderwijswereldje hangen blijft, en daar toch problemen mee heeft. Helemaal als elk boek daarover gaat.

In deze novelle papt de hoofdpersoon, een leraar Engels te Haarlem, aan met oud-leerlinge. Ondanks het luttel aantal pagina’s is het boek halverwege al langdradig. Het verliest dan ineens enorm aan tempo en wordt daarbij nogal voorspelbaar.

Nee, Wiener moet zijn boeken voor mij door de vorm aardig maken. Inhoudelijk lukt dat niet, door zijn attitude en navelstaarderij.