Accompanist ~ Nina Berberova

► door: A.IJ. van den Berg

Deze novelle van Nina Berberova [1901 – 1993] week in toon wat af van de eerdere verhalen en romans die ik van haar las. Dat komt door de hoofdpersoon, en omdat zij het is die ons zogenaamd haar verhaal vertelt.

Het boek bestaat uit een stapel beschreven papieren, gevonden na de dood van de eigenaresse. Dat is een oude literaire truc. Maar daardoor las ik dus vooral over de angsten en onzekerheden van de hoofdpersoon. Sonechka. Dat ze ook nog kwaliteiten heeft, moet ik afleiden aan de zijdelingse opmerkingen die zij van anderen heeft opgetekend.

Het onderwerp van dit boek is vertrouwd, maar mag Berberova van mij telkens opnieuw vertellen. Hoe ging het verder met de mensen in Rusland, nadat er in 1917 eenmaal die Revolutie was geweest?

Sonechka leeft dan een armoedig bestaan met haar moeder, in twee kamers, in Petersburg. Haar vader heeft ze nooit gekend; ontsproten als ze is uit een terloops liasson van haar moeder, die pianolerares was, en een 18 jaar jongere leerling.

Uit dit leven wordt ze gered doordat een succesvolle zangeres vraagt haar te begeleiden op piano, bij de repetities en de optredens.

De zangeres, en haar man, gaan op den duur uit Rusland weg, en nemen Sonechka mee.

Wat mij vooral aan dit boek beviel waren de terloopse details die ik nooit ergens anders heb gezien. Zoals de opmerking dat in Rusland na de Revolutie tijdens de zomertijd de klok maar liefst drie uur vooruit werd gezet. Zo’n detail heeft verder helemaal niets met het boek te maken, maar toch wordt de inhoud daarmee heel geloofwaardig.

Uiteindelijk had ik alleen niet veel op met de hoofdpersoon. Iedereen die in het boek voorkomt, is interessanter dan zij. Toch is alleen zij de hele tijd in een wat sentimentele stijl aan het woord. En goed, dat zij wil dat haar leventje als begeleider zo blijft voortbestaan als het was, is zo begrijpelijk, dat de gebeurtenissen op het laatste wat voorspelbaar zijn.

Dit verhaal schijnt tot toneelstuk te zijn bewerkt, en dat is ook goed te begrijpen. Er komt wel enig drama in voor.

Maar mij zijn de verhalen waarin Berberova wat meer verzwijgt wel zo lief.