Berlijnse jeugd ~ Walter Benjamin
Walter Benjamin [1892 – 1940] wordt ineens weer gelezen in Nederland, zo viel me op. Er is recent een bundel met zijn bekendste essays verschenen. Maar meer nog duiken ideeën van de man ineens bij anderen op als citaten.
Benjamin’s werk is me niet goed genoeg bekend om iets van deze ontwikkeling te vinden. De paar essays die ik heb gelezen, vond ik vol met structurele denkfouten staan. Maar misschien vragen deze tijden, waarin de excessen van het speculatief kapitalisme zo duidelijk zijn, wel om commentaar van Marxistisch beïnvloede schrijvers.
Berlijnse jeugd is een postuum verschenen bundel met memoires, waarvan een groot deel als schetsen in kranten en tijdschriften werden gepubliceerd. Herinneringen zonder plot zijn het meestal — momenten die misschien pas veel later eens van belang werden, omdat de wereld toen ineens zo grondig veranderd bleek te zijn. Fragmenten.
Walter Benjamin heeft Proust naar het Duits vertaald. De invloed van die auteur is ook duidelijk te zien.
Meer nog dan directe beschrijving van wat er in Benjamin’s kindertijd gebeurde, gaat dit boek om sfeer. Om angsten ook. En tenslotte, maar impliciet, om de vraag hoe betrouwbaar het geheugen eigenlijk is, als het poogt zich te herinneren.
Mij viel meer op hoeveel invloed boeken als deze hebben gehad, dan dat ik er zelf door geraakt werd. Daarvoor stond er toch te veel tamelijk lege beschrijfkunst in.
Walter Benjamin, Berlijnse jeugd
134 pagina’s
De Arbeiderspers, 1974
Vertaald uit het Duits door Hans Hom
Privé-domein 25
[x]opgenomen in het dossier: privé-domein
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
6 commentaren
boeklog.info op 30 juni 2008 @ 16:48:31
Ik denk niet dat dit een slecht boekje is. Alleen hebben bij Proust diens mijmeringen over wat verdween een doel dat ik bij Walter Benjamin niet zo ontwaren kon.
Overigens komen in veel van de boeklogjes over filosofie telkens vergelijkbare bedenkingen terug. De kern van mijn ideeën staat wel in deze drie, denk ik:
http://boeklog.info/2006/03/25/radicale-middelmatigheid/
http://boeklog.info/2006/05/10/onbehagen-in-de-filosofie/
http://boeklog.info/2008/03/05/echte-filosofie/
Om op Benjamin terug te komen [en eigenlijk ook op John Berger]: in diens essay Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit stelt hij dat ‘het aura’ van personen op een kunstwerk verdwijnt na reproductie.
De logica gebiedt daarmee dus dat personen afgebeeld op een gereproduceerd werk, nooit enige uitstraling kunnen hebben. En dat is tamelijk onzinnig, voor iedereen die weleens wat portretfotografie heeft bekeken.
Gezellig op 2 juli 2008 @ 09:07:29
ho ho, Benjamin schrijft niet dat ‘het aura van personen’ verdwijnt: hij stelt dat het ‘aura’ van een kunstwerk verdwijnt na reproductie. En met het ‘aura’ van een kunstwerk bedoelt hij niet de uitstraling van deze of gene op dat kunstwerk.
Waarmee ik mij aansluit bij de nieuwsgierigheid van Achille.
boeklog.info op 2 juli 2008 @ 11:38:02
Benjamin schrijft wel degelijk dat het ‘aura’ van personen niet kan worden vastgelegd op foto of film,
Es gibt kein Abbild von ihr.
Dat was mijn principiële bezwaar.
En vervolgens reproduceer ik dat bezwaar uit mijn hoofd, na een essay zestien jaar geleden voor het laatst gelezen te hebben, en ging het daar mis.
Het blijft ook moeilijk om te onthouden, wat ik grotendeels interessantdoenerij heb gevonden.
Gezellig op 2 juli 2008 @ 13:07:16
Ik reproduceerde mijn comment ook uit mijn hoofd, dus dit stukje ben ik vergeten… maar gebruikt hij de term ‘Abbild’ als synoniem met aura? Ik zou het essay gewoon weer eens moeten herlezen. Gezien de recente aandacht voor de vertaling op zich de moeite waard. Destijds vond ik het zeker niet enkel interessantdoenerij: daar leek mij Benjamin de man niet naar.
boeklog.info op 2 juli 2008 @ 21:04:10
Nee, ‘ihr’ slaat op dat aura.
RSS feeds
Achille van den Branden op 30 juni 2008 @ 16:21:41
Ik was ooit (tien jaar geleden) diep ontroerd door dit boekje. Herlezen doe ik voorlopig niet, de emotie mag nog even intact blijven.
Dat ‘vol met structurele denkfouten’ maakt nieuwsgierig. Zit daar geen reeksje in voor eamelje.net? Uit de losse pols uw ideeën neerschrijven over die 15, 20 gecanoniseerde filosofen die altijd en overal terugkomen en gerecupereerd worden, soms terecht, vaak helemaal niet.
Ik zit al lang te wachten op een boek dat het denkgoed van die rakkers door een streng-wetenschappelijke zeef filtert en zo blootlegt van wie we ook nu nog iets kunnen opsteken en wie we gerust ongelezen kunnen laten. (Misschien bestaat dat boek en ken ik het niet.)
Mede nieuwsgierig gemaakt door een bespreking als:
boeklog.info/2007/09/05/95-theses-on-politics-culture-and-method/
(‘Is er iets erger dan de ooit modieuze betogen van Franse denkers?’)