State of the Union ~ Gore Vidal
In deze dagen, nu de media enkel oor hebben voor die al eeuwig lopende en o zo vervelende verkiezing in de VS, is het goed om vooral naar tegenstemmen te luisteren. En het krachtigste, en helderste geluid is dan dat van Gore Vidal. Deze auteur weet alleen al waarover hij schrijft, omdat hij opgroeide in de schaduw van het politieke bedrijf in Washington.
Grootste nadeel aan het lezen van Vidal is wel dat deze de mechanismen achter de macht in Amerika zo weet bloot te leggen, dat alle reportages in de media oppervlakkig en hopeloos ongeïnformeerd overkomen. Want doet het er iets toe wie president wordt?
Nee. Al helpt het natuurlijk niet mee om een totaal incompetent zootje als Bush cs aan de macht te bengen.
Uit deze turf met honderden verzamelde essays zijn er twee in het bijzonder de moeite waard. Beide heten ‘State of the Union’, naar de speech die de president elk jaar houdt over de toestand van het land. Vidal schreef er éen in 1975, en éen in 1980. En hij zou trouwens ook na 1992 dit procédé nog een paar keer herhalen — maar nooit meer zo goed.
De ‘State of the Union: 1975’ is alleen al uniek omdat Gore Vidal ermee begint om uit te leggen hoe hij zijn lezingen houdt. Zo aanvaardde hij alleen uitnodigingen van organisaties van het meest patriottische, kleinburgerlijke soort. Het heeft geen zin om te preken voor een publiek van al bekeerden, was daarbij zijn devies. En naast dat Vidal vervolgens uitlegt wat hij in zijn lezing dan zei, neemt hij ook de geschokte reacties van zijn toehoorders mee.
De ‘State of the Union: 1980’ is dan weer klassieke polemiek. Die tekst boeit me alleen al door de luciditeit en schrijfkracht. Het is nogal wat als iemand niet alleen helder uitlegt waarom het allemaal anders zit dan iedereen altijd zegt, maar dat dit dan ook nog met onderkoelde en toch bijtende humor gebeurt.
Waar Vidal in andere stukken de Amerikaanse president een stroman van het bedrijfsleven noemde, heeft hij daar ditmaal een nog kortere aanduiding voor. De Bank. Wie het kapitaal heeft, bepaalt alles in de VS. Tot het ergens mis gaat, zoals ook al in 1980 gebeurde:
Plainly, there is panic in the boardroom of the Bank. A number of things have started to go wrong all at once. Since energy will soon be in short supply to all the world, the third republic will be particularly hard hit, because the Bank is not capable of creating alternatives to the conventional unrenewable (and so highly profitable) sources of energy, any more than the Bank was able to anticipate the current crisis of small car versus gas-guzzler, something that consumer-depositors had figured out some time ago when they demonstrated a preference for small economic models by buying foreign cars.
The empire is cracking up because the Banksmen have never had a very clear world view. One the one hand, they are supreme pragmatists. They will do business with Mao, Stalin, Franco, the Devil, if profits can be made that way. On the other hand, simultaneously, they must continue to milk this great cow of a republic; and the only way they know to get their hands on our tax dollars is to frighten us with the menace of godless communism, not easily done when you’re seen to be doing business quite happily with these godless predators.
[947 – 948]
De verzameling United States: Essays 1952 – 1992 is opgebouwd uit drie delen. Eerder kwam op boeklog al de sectie met Vidal’s beschouwingen over literatuur langs. Want deze omvangrijke verzameling heeft éen groot bezwaar: er staat te veel aan goed materiaal in. Een boek als dit is niet in éen keer te lezen. Terwijl het een oneindig rijk tonicum kan zijn, op het goede moment. Zoals dezer dagen.
RSS feeds