Circus van Max Beckmann ~ Ian Buruma
Ian Buruma — Friese roots aan vaders kant, Britse moeder — won in 2008 de Erasmusprijs. Dit was voor diens ‘gewichtige bijdrage’ aan de Europese cultuur. En de jury vond vooral dat hij daaraan vooral met zijn essays had bijgedragen. Mede daarom werd deze verzameling uitgebracht, met mengelwerk dat Buruma sinds 1995 publiceerde.
Soms bestaan deze stukken uit gelegenheidswerk van nog geen duizend woorden lang. Soms bestaan ze uit lange en gedegen essays, met voetnoten daarbij.
Wat me nu plaagt, is dat ik als laatste van dit boek de inleiding heb gelezen; waarin de juryvoorzitter zijn motivatie gaf om Buruma te bekronen. Diens loftuitingen zitten de gedachten die ik tijdens het boek vormde wat in de weg.
Buruma is vaak een interessant auteur — anders had ik dit boek ook niet gelezen — maar heeft toch éen tekortkoming. Voor Nederlandse lezers tenminste. Hij gebruikt de kennis die zijn dubbele achtergrond opleverde nogal eens om ontwikkelingen in Nederland, of West-Europa, uit te leggen aan een Amerikaans publiek. Dat moet hij ook vooral niet laten, maar zulke teksten of tekstgedeelten zijn enigszins voorspelbaar om te lezen. Een tolk kan misschien nog zo geweldig vertalen, het is niet onder alle omstandigheden nodig ook van zijn woorden kennis te nemen.
Veel boeiender wordt hij al op het moment dat ervaringen uit zijn persoonlijke geschiedenis gaan meewegen. Omdat zijn kennis over Japan, of Oost-Azië, hem ook in staat stelt met afstand naar Europese ontwikkelingen te kijken.
Dus lees ik waarschijnlijk toch liever monografieën van hem, of thematisch geordend boek, dan een bundel met mengelwerk als deze. Of éen enkel stuk online, en dan weer tijden niets.
De verzameling in dit boek maakte regelmatig een wat bijeengegraaide indruk. Het niveau wisselde me weleens wat te sterk.
Zijn er vooral stukken opgenomen over de trits politiek, maatschappij, en kunst. Werd ik misschien het meest verrast door de artikelen uit deze laatste reeks, omdat ik Buruma’s belangstelling voor beeldende kunst niet zo goed kende.
Interessantste beschouwing vond ik evenwel ‘Reality Cheque’, over de verdwijnende grenzen tussen werkelijkheid en fictie. Ook al omdat boeklog daar zo vaak over gaat:
zowel journalisten als non-fictieauteurs dienen hun oordeelsvermogen en ervaring te gebruiken om de feiten te analyseren en te interpreteren teneinde zo dicht mogelijk bij de waarheid te komen. Als ze zich laten verleiden door mode, geld en roem hun talenten te gebruiken om in plaats daarvan een goed verhaal te verzinnen, leven we uiteindelijk in leugens. Vaclav Havel noemde dat een van de voornaamste voorwaarden voor een totalitair regime. Maar in dit geval is het de markt die ons ertoe verleidt precies hetzelfde effect te creëren. [146]
Enfin, nu ik bovenstaand citaat met enige haperingen overgetypt heb, toch ook maar de conclusie dat Buruma in zijn eigen woorden beter is dan in vertaling.
RSS feeds