War With the Newts ~ Karel Čapek

► door: A.IJ. van den Berg

Van klassieke boeken is het altijd afwachten waarom ze ooit klassiek werden. En bij Čapek’s Oorlog met de salamanders bleek dat oordeel niet heel moeilijk te zijn.

Op elke bladzijde valt te lezen dat de schrijver zelf ook enorme lol moet hebben gehad in het bedenken van de verwikkelingen. En dan is er nog de vorm. War With the Newts een satire noemen, is waar, en tegelijk een grote onderschatting van het boek. Tal van genres worden namelijk op hun beurt geparodieerd. Van de ademloze stijl die sensatiekranten inzetten, tot de schijnbaar neutrale aanpak van wetenschappelijke teksten. Van de toon van romantische verhalen tot die van socialistische tractaten.

Enfin, dan heet deze roman een allegorie te zijn op de Tsjechische politieke situatie, van begin twintigste eeuw. Dat element ontgaat me. Ik weet nog net hoe veel moeite het kostte voor Tsjecho-Slowakije een zelfstandig land zou worden; en dat is slechts om een ander boek van Čapek.

De roman begint in Nederlandsch-Indië, als de Nederlandse scheepskapitein J. van Toch bij een klein eiland vreemde donkere wezens ontdekt in het water.

Daarop volgt, langzaam, de ontdekking dat die wezens salamanders zijn, die opvallende eigenschappen bezitten, waarvan sommige nuttig zijn aan te wenden. Deel éen in het boek eindigt met een exemplaar dat heeft leren praten.

Dan ontstaat er handel in de salamanders, die zich prettig snel voortplanten, en dus goedkoop overal heel nuttig werk kunnen doen, zolang ze zich maar in zeewater kunnen terugtrekken.

Dit loopt dan uit de hand, maar dat verraadde de titel al, en ik zal niet vertellen hoe.

En goed, dan is dit een ideeënboek, en telt het geen personages om lekker mee mee te leven. Mij maakt dat niet uit.