Sense of an Ending ~ Julian Barnes
Het zegt mij doorgaans weinig als een boek een jaarlijkse prijs gewonnen heeft. Hoe prestigieus die prijs verder ook heten mag. Daarvoor speelt het toeval een te grote rol. Want, wie zaten er in de jury? Wat verscheen er verder nog dat jaar? En ook, welk type boek won er daarvoor? Twee keer op rij hetzelfde bekronen is namelijk taboe.
The Sense of an Ending won de Booker-prize in 2011. En daar is wel wat voor te zeggen. Omdat deze korte roman zich vlot laat lezen, en universele thema’s aansnijdt. En alleen daarom al velen zal overtuigen dat er nog altijd goede en normale boeken worden geschreven.
Tegen het boek spreekt voor mij dat ik tot tweederde van de tekst dacht dat Julian Barnes listig de roman Bougainville en nog wat later werk van F. Springer aan het overdoen was. Al dit in de veilige zekerheid dat zelfs goedverkochte titels van Nederlandse auteurs zelden een publiek halen buiten de eigen taal.
De overeenkomsten tussen beide boeken leken me nogal groot. Wat vervolgens dus de vraag opriep of hoeveel manieren een schrijver het interessant kan maken om een oudere man terug te laten kijken op diens verleden. Om daarbij vervolgens te eisen dat dit personage zaken herschikt.
In Bougainville herinnert een wat grijze man zich zijn vriendschap met een veel uitgesprokener klasgenoot. Maar die heeft zelfmoord gepleegd. Vervolgens is er een vrouw die in hun beider leven een rol heeft gespeeld. En er duikt een dagboek op, van de gestorvene, dat de hoofdpersoon dwingt om terug te kijken. Om zich daarbij af te vragen wat zijn eigen herinneringen waard zijn, en hoeveel hij nu pas kan zien.
En ook in The Sense of Ending herinnert een grijze man zich zijn vriendschap met een veel opvallender schoolgenoot. Maar die heeft al jong zelfmoord gepleegd. Vervolgens is er een vrouw die in hun beider leven een rol heeft gespeeld. En er duikt ineens een dagboek op, van de overledene, dat de hoofdpersoon dwingt om terug te kijken. Om zich daarbij af te vragen wat er klopt van zijn eigen herinneringen, en hoeveel hij nu pas ziet.
Barnes heeft dan op Springer voor dat zijn citatentrommel groter is. Zijn roman staat vol met prachtige quotes over herinneren. En diens hoofdpersoon is bovendien historicus, waardoor daar nog wat uitspraken bijkomen over wat wij nu eigenlijk in het verleden zoeken.
Minder aan deze Barnes is dat ik de clou van zijn boek niet helemaal geloof. De vriendschap met die zelfmoordenaar wordt bijvoorbeeld nauwelijks uitgewerkt — en hoeveel vriendschappen van de middelbare school blijven werkelijk dwingend en memorabel, als iedereen ergens anders is gaan studeren? Tegelijk zou de hoofdpersoon dan wel ruim veertig jaar later alle details herinneren van een mislukt weekend met die vrouw en haar ouders, terwijl zij nooit meer dan een passante was?
The Sense of an Ending onderscheidt zich pas echt van Bougainville als die vrouw uit het verleden levend in het verhaal opduikt. Want bij Springer is alles goed, en bij Barnes wil deze dame niets van de hoofdpersoon weten. Tegelijk bezit zij dat dagboek.
Dan ook blijkt er een kind te zijn, wat een motief oplevert voor die zelfmoord.
Barnes laat de ontknoping van die verhaallijn bovendien handig een paar keer van perspectief zwenken. Zodat de roman nog een plot heeft ook.
Mij gaat het zelden om plots. The Sense of Ending bewijst dat ik simpelweg erg ontvankelijk voor de melancholie uit boeken als deze; voor het besef van boekpersonages krijgen dat het leven zich elders heeft afgespeeld. Iedereen die zulks een beetje vaardig uitwerkt, lees ik al gauw met dankbaarheid.
Tegelijk, zo’n dagboek dat ineens opduikt en vragen oproept. Hoe vaak komt die truc niet voor in negentiende-eeuwse boeken.
Julian Barnes, The Sense of an Ending
150 pagina’s
Jonathan Cape, 2011
© Boeklog 2005-2019. Alle rechten voorbehouden
2 commentaren
boeklog.info op 20 februari 2012 @ 00:33:01
Wie is Jonathan?
[highlight de zin hieronder voor het antwoord op uw vraag. Omdat dit een enorme spoiler is voor mensen die het boek nog willen lezen].
Ja.
RSS feeds
tammo op 20 februari 2012 @ 00:25:49
Beste Jonathan,
vanavond Julian Barnes, the sense of an ending gelezen.
Mooi geschreven en leuk verhaal maar het plot ontgaat mij (net als Tony ‘ i never got it of every day is sunday’ )
Vandaar de vraag:
Is het plot dat Adrian een gemankeerd kind bij de moeder van Victoria heeft verwekt? Of is het anders?
Graag jullie hulp.
Hgr Tammo Pels Rijcken