Echte vrienden ~ Stine Jensen

► door: A.IJ. van den Berg

Ergens online zijn nog meningen te vinden die ik in 1992 publiek meende te moeten formuleren. Op Usenet. In discussie met een stel Amerikanen.

Google kocht veel later de archieven van Usenet op — de nieuwsgroepen die een sociaal netwerk boden voor een select gezelschap indertijd; want wie had er toen internettoegang? Wie wist er al wat dit inhield?

Tot zeker het jaar 2000 bestonden de nieuwsberichten die ik als journalist over internet schreef noodgedwongen voor een groot gedeelte nog uit uitleg over wat dat was.

Internet moest toen trouwens nog met een hoofdletter. Want het was een naam.

Ik ga hier niet verwijzen naar die meningen uit 1992. Niet dat ik me daar voor schaam — zet nooit iets online dat je later betreuren kan — maar die opinies daar waren niet bedoeld voor de eeuwigheid. Terwijl ze wel ineens die eigenschap hebben gekregen.

Ofwel, het is me al even duidelijk wat de waarde is van het leggen van contacten via internet, en het publiek communiceren met die contacten. En ook ken ik de verwarring die optreedt als blijkt dat online heel makkelijk terug te vinden kan worden wat allang vergeten had horen te zijn.

Voor mij relativeerden deze ervaringen al vroeg de waarde van sociale netwerken nogal. Dus weliswaar is er nog een halfhartig Twitter-account, me helemaal onderdompelen in dat medium deed ik nooit. Ik lurk slechts. Facebook was al een paar bruggen te ver — en dan kende ik het gerucht nog niet eens dat de CIA de ontwikkeling van Facebook gesponsord heeft.

Maar de vraag wat het uitbouwen van een leven online waard is, lijkt me een afweging die iedereen voor zich moet maken.

Echte vrienden van Stine Jensen kan daarbij hulp bieden. Jensen vond zichzelf een behoorlijke pionier, omdat ze al in 2007 op Facebook zat — toen de rest van Nederland nog op het netwerk Hyves krabbelde.

Aan de eind van haar boek stelt ze alleen toch haar account te sluiten.

Niet dat dit veel uitmaakt overigens. Alle informatie ooit online gezet bij dit bedrijf blijft gewoon op de servers staan. Of zo’n account nu actief is of niet. En jaren na het failliet van Facebook kan die informatie dus gewoon ineens nog ergens anders opduiken.

Echte vrienden biedt onder meer overwegingen over de verschillen tussen wat privé-ruimte is en wat publiek. Jensen ziet daarbij een fundamentele verschuiving ontstaan, door media als Facebook. Ik acht dit allereerst een technische verschuiving — als onze uitingen ineens door iedereen ter wereld te volgen zijn, is het niet alleen van kwaliteit wat door de elektronische megafoon wordt rond getetterd. Dat kan ook niet. Niemand is altijd verstandig.

En dan hoeft er maar éen iemand online te zetten wat hij of zij die ochtend als ontbijt had om dat soort mededelingen tot een trend te maken. Eten moeten wij allen. Daar kan iedereen iets over melden. En als genoeg mensen dit doen, wordt zo’n uiting vanzelf normaal.

Stine Jensen munt vervolgens de term ‘intiem kapitaal’ voor datgene wat wij allen bezitten en waar anderen niet per se iets mee nodig hebben — er naartoe redenerend dat het wellicht verstandig is om zuinig te zijn op dit kapitaal.

Vervolgens breidt ze haar betoog uit naar de belangstelling in de massamedia telkens naar de persoon achter de man of vrouw in het nieuws. Daarbij een verband suggererend met die openheid van ons allen online dat er volgens mij niet is.

Mijn eeuwige mediakritiek hier, en op mijn andere weblog, luidt dat Nederlandse journalisten lui zijn, en liefst in sjablonen denken. Hun verslag over de Politieke beschouwingen — het belangrijkste Kamerdebat van het jaar — is nooit inhoudelijk, want dat gaat altijd allereerst om de vraag hoe een politicus ‘het deed’.

Enfin, dat blijft mijn probleem met Stine Jensen. Ze roept altijd onmiddellijk tegenspraak bij me op; omdat haar ideeën me altijd te halfbakken zijn. Zo zeer zelfs dat ik eerder op boeklog aankondigde haar niet meer te zullen lezen.

Voor éen keer moest ik op dat goede voornemen terugkomen. Mij interesseerde even wat er de laatste jaren als actieboek uitkwam voor de Maand van de filosofie. Bert Keizer bleek daarbij nog wel iets aardigs te hebben geschreven. Coen Simon en Stine Jensen maakten duidelijk dat ik de actieboeken rustig kan negeren. Eerder al stelde Ian Buruma teleur.