Literaire kring ~ Marjolijn Februari
De zonde in het deftige dorp, zo heet een roman uit 1912 bij mij in de kast. Auteur Johan de Meester geeft daarin niet alleen aan wat er zo zondig was – de domineeszoon maakte een dienstmeid zwanger – maar hij biedt terloops vele tekenende details over het deftige leven. Historica Ileen Montijn voerde deze roman daarom kalmpjes als bron op om de zeden van de gegoede burgerij te helpen beschrijven, in haar monografie Leven op stand.
Deze roman van Marjolijn Februari had ook De zonde in het deftige dorp kunnen heten. Als uitgevers nu nog zulke beschrijvende titels zouden toestaan tenminste. En waarschijnlijk kan een 22e-eeuwse Ileen Montijn er veel aan ontlenen om het leven van de gegoede klasse honderd jaar eerder te beschrijven.
Het is ook de zedenschets die dit tot zo’n leuk boek maakt, voor mij. Vooral omdat Februari een drooghumoristische en afstandelijke manier van beschrijven heeft.
Maar de pastiche alleen levert nog geen boek op. Er moet een plot in ook. En in deze roman draait die om de terugkeer van een succesvol schrijfster naar haar geboortedorp, waar haar vader ooit werd uitgestoten. De man was er lid van een elitaire leesclub. Niet uit liefde voor het lezen overigens, maar omdat zulke kringen je nu eenmaal in contact brengen met mensen, die elk ook weer een nuttig netwerk hebben.
Die leesclub stootte hem uit, nadat hij hen om advies had gevraagd, dit kreeg, en desondanks een dubieuze handelstransactie doorzette. Er werd verontreinigde glycerine aan Haïti geleverd, als medicijn. Daardoor stierven er kinderen ver weg. Toch krijgt het bedrijf van de handelaar niet meer dan een boete, die ongetwijfeld aftrekbaar was van de belastingen.
In de roman maken de personages zich zorgen hoe die succesvolle schrijfster deze levensepisode in haar bestseller heeft verwerkt. De leesclub wist tenslotte dat er een transactie zou plaatsvinden, maar deed niets om die tegen te houden. Maar eerlijk gezegd dwaalden mijn gedachten bij deze passages wat af. Dit kwam ook door het lezen van Fast Food Nation een paar dagen terug. Dat boek draait evenzeer om de vraag wat een samenleving toelaat aan dubieuze handelspraktijken. Zelfs als algemeen bekend is dat daardoor slachtoffers kunnen vallen.
Er mag steeds heel veel, zolang er maar niemand direct verantwoordelijk voor kan worden gehouden. Pensioenfondsen investeren bijvoorbeeld rustig andermans oudedagvoorziening in fabrieken die clusterbommen maken, en daarmee doden. Om maar éen actueel voorbeeld te noemen uit tientallen anderen.
Ik las dit boek daarom uiteindelijk vooral als een aanklacht. De mensen die op dit moment in basale morele kwesties het verschil kunnen maken, kijken vaak liever een andere kant op. Die praten liever veilig in een leesclub over de motieven in een obscure roman, of gaan naar een klassiek concert, en menen dan heel hoogstaand bezig te zijn.
Maar waarom zou dat toch zijn?
De inhoud is er dus, en de vorm ook een eind. Toch, als Marjolijn Februari haar scène’s voortaan wat strakker timed, en dialogen bedenkt die wat realistischer bijdragen aan de voortgang van het verhaal, kan ze nog eens grootse romans gaan schrijven.
*** meer over de herkomst van verontreinigde glycerine
RSS feeds