Derde golf ~ Alvin Toffler
Misschien was het een vergissing om een boek over de toekomst te lezen, dat geschreven is in 1980. Een deel van de voorspellingen is namelijk al uit gekomen, maar een groot deel ook niet. Toch treedt daardoor hetzelfde effect op als bij mensen die elke dag een horoscoop lezen in de krant. Wat voor hun gevoel klopt, is daarmee heel erg juist, en bewijst ook het nut om de horoscoop te lezen, en de rest doet er verder dan niet meer toe.
Alleen psychologisch al wordt het moeilijk dit boek enigszins objectief te beoordelen.
Toch was ik wel benieuwd naar The Third Wave, het middelste van drie boeken die Toffler om de tien jaar publiceerde over de toekomst. In 1970 kwam The Future Shock uit, en Powershift verscheen in 1990.
Ik was zo benieuwd omdat er nog steeds naar verwezen wordt. Volgens mij heeft bijvoorbeeld Peter Sloterdijk nogal wat aan Toffler’s wereldbeeld ontleend in zijn irritante boek Het kristalpaleis.
Nu kan dit ook wel. Toffler weet handig patronen in de geschiedenis te ontwaren die nuttig zijn voor het betoog. Die ‘derde golf’ van hem, is weinig anders dan wat anderen de ‘digitale revolutie’ hebben genoemd. Waarmee dus ook voor de ‘eerste golf’ [landbouwrevolutie] en de ‘tweede golf’ [industriële revolutie] de parallellen te geven zijn.
Historici schrikken tegenwoordig alleen wat terug voor etiketten als ‘revolutie’, omdat het altijd maar de vraag is of er echt wel een omwenteling plaatsvond. Bovendien duurde het vaak eeuwen voor veranderingen zich voltrokken. Tegen het begrip ‘golf’ van Toffler zijn dezelfde bezwaren in te brengen. Een golf is een eenmalig iets, waardoor alles in éen keer overspoeld wordt. Maar wie alle veranderingen in detail bestudeert, ziet juist grote tijdsverschillen tussen de ontwikkelingen in het ene, en in het andere land.
Toffler is erg Amerikaans in deze, waar ik behoudend Europees ben. Het zijn namelijk haast alleen Amerikanen die overzichtwerken als deze durven te schrijven; waarschijnlijk omdat er dat nogal optimistische vertrouwen in het eigen oordeelsvermogen uit spreekt, dat in de Europese cultuur geheel ontbreekt.
Nu ja, soms is het heel prettig om te lezen hoe de werkelijkheid even in een nieuwe plooi kan worden gelegd. Waarbij ik bovendien wel onder de indruk was van hoe Toffler de constanten achter de ‘tweede golf’ beschreef; bijvoorbeeld over hoe elites hun posities veiligstellen.
Door zijn voorspellingen werd ik uiteindelijk minder geraakt, omdat hij zo verschrikkelijk veel ontwikkelingen aandraagt, dat er altijd wel iets is dat inmiddels uitkwam. Bovendien houdt Toffler zich veiligheidshalve erg op de vlakte als het erom gaat wanneer die veranderingen nu op gaan treden.
RSS feeds