Slide Rule ~ Nevil Shute
Nevil Shute Norway [1899 – 1960] was een vliegtuigbouwer, die met zijn voornamen als schrijversnaam wereldberoemd zou worden als romanauteur. De boeken van hem zijn bijna vijftig jaar na zijn dood nog steeds te koop. En dat vind ik wel terecht. Hoewel ik zeker een zwak voor de schrijver heb, omdat het zijn boeken waren die me ooit leerden in het Engels te lezen, biedt Shute bijna altijd ‘a good read’. Ze gaan doorgaans over fatsoenlijke mensen in onfatsoenlijke omstandigheden, en bieden daarmee, naast het verhaal, ook ruime mogelijkheden tot identificatie.
Goed, objectief gezien zijn ze misschien verouderd, bijvoorbeeld omdat Shute’s ideeën over de Britse klassenmaatschappij nu wat paternalistisch kunnen overkomen. Ook vertelt hij het allemaal wat trager dan de hedendaagse lezer gewoon is. Maar ik heb dat bij hem nooit een bezwaar kunnen vinden.
In Shute’s oeuvre wijkt éen boek af van de rest, in de zin dat het geen roman maar een autobiografie is. Al geldt daarbij dat de levensbeschrijving ophoudt voor dat de auteur succes krijgt met zijn schrijfwerk. In plaats daarvan gaat het grotendeels over die andere carrière, zijn werk als constructeur van luchtschepen en vliegtuigen; werk dat de eerste veertig jaar zijn leven grotendeels zou bepalen.
Maar Slide Rule is ook weer gewoon een ‘good read’. Tenminste, tot op ongeveer tweederde. Het laatste deel gaat over Nevil Shute Norway’s bemoeienissen met het bedrijf Airspeed Ltd.; de vliegtuigfabriek die hij mede oprichtte. Te veel aandacht gaat dan uit naar de financiële problemen die dit bedrijf altijd had, en de moeilijkheden om ontwikkelingskapitaal te krijgen. De dreigende Tweede Wereldoorlog bracht wrang genoeg redding. Maar toen moest Shute het bedrijf verlaten. De tijd van pionieren was voorbij.
Nee, dit boek vind ik vooral zo goed door het eerste deel. Door de zijdelingse obervaties daarin bijvoorbeeld, en de soms zo opvallende details. Zoals dat de vader en moeder van de schrijver in 1916 gewoon nog op vakantie naar Italië gaan, met de trein door Frankrijk. Het oorlogsfront lag waar het lag, en dat had verder geen invloed op het leven elders.
Een groot gedeelte van de autobiografie gaat over de constructie van het luchtschip R100. Bijzonder daaraan was dat de private constructeur waar Nevil Shute Norway voor werkte, direct concurreerde met de overheid. Die bouwde de R101. Dat gebeurde bovendien door dezelfde mensen die ook al het zo noodlottig verongelukte luchtschip R38 hadden gebouwd.
De wereld lag er anders bij, eind jaren twintig. Het idee dat vliegtuigen ooit krachtig genoeg zouden zijn om passagiers over de oceaan te vervoeren, was ondenkbaar. Daarentegen hadden luchtschepen dit al bewezen te kunnen. Maar, die luchtschepen waren door Duitsers gebouwd. Daar moesten de Britten iets tegenover stellen.
Het is jammer, vind ik als oud-werktuigbouwer, dat de auteur niet wat dieper ingaat op de technische moeilijkheden die overwonnen moesten worden. Die zullen aanzienlijk zijn geweest. Daarentegen weet hij wel uitmuntend aan te geven waarom de R100 veel beter was dan de R101. En daarmee zelfs waarom het overheidsschip zo rampzalig verongelukte. Er vielen 46 doden, en mede daarom heeft ook de R100 nooit meer gevlogen. Het ding werd verschroot.
Door het lezen van de autobiografie is in elk geval duidelijk waarom ambtenaren in Shute’s boeken zo vaak fantasieloze en arrogante mijnheren zijn.
RSS feeds