Men Who Stare at Goats ~ Jon Ronson

► door: A.IJ. van den Berg

Onlangs bleef ik onder het zappen hangen bij een merkwaardige film op TV. George Clooney speelde hierin een hoofdrol, en was daarbij getooid met een merkwaardige martiale snor. Opvallender nog was dat het verhaal ging over een geheime afdeling van het Amerikaanse leger, met paranormaal begaafde soldaten.

De afwijking van het gebruikelijk stramien van vechtfilms was opvallend. Snel zapte ik evenwel weer verder.

Deze film heette The Men Who Stare at Goats, en die zou gebaseerd zijn op het gelijknamige boek. Alleen is dat wel heel vrij geïnterpreteerd. Het boek is namelijk een verzameling met reportages, waarin Jon Ronson meer duidelijkheid probeert te krijgen over welke ongebruikelijke, zo niet onwetenschappelijke methoden het Amerikaanse leger, of de CIA, aan psychologische oorlogsvoering hebben uitgeprobeerd.

Veel verder dan het pulken aan een korst komt hij evenwel niet. De mannen waar hij mee praat vertellen het meeste niet.

En ik kon dat niet heel erg vinden.

Aan de ene kant van het verhaal staan namelijk militairen die menen te kunnen leren om puur op wilskracht door muren heen te lopen. En deze stoten daarbij letterlijk hun neus.

Anderzijds zijn er door dezelfde teams allerlei psychologische methoden bedacht om mensen te martelen. Om ze de waarheid te laten spreken. En mijn afschuw over het simpele gegeven dat sinds 9/11 martelpraktijken openlijk goedgekeurd worden in de VS — plus dat mijn vaderland de innigste bondgenoot wil zijn van een land met zulk een beleid — kleurt dan mijn lezen.

Zelden zal ik daarom een boek hebben gelezen waarin ik zo van emotie wisselde. Naast het verhaal bijvoorbeeld over dat de oplichter Uri Geller door sommigen zo serieus wordt genomen dat hij een actief geheim agent is, staan er nogal wat pijnlijke zaken in het boek.

Ronson verkent de randen van de waanzin in dit boek — net als hij zo vaak doet in zijn overige werk. En ik zou veel cynischer moeten zijn dan ik ben om niet ook angst te voelen, over al dat wat gebeurt in de naam der rede, en mij volkomen kul lijkt te zijn.

Jon Ronson, The Men Who Stare at Goats
278 pagina’s
Picador 2005, oorspronkelijk 2004

[x]