So You’ve Been Publicly Shamed ~ Jon Ronson

Altijd als een boek tegenvalt, dringt zich de vraag op: waarin ging het dan mis?

En tegenwoordig komt daar de overweging bij: is de poging om een antwoord op deze vraag te vinden interessant genoeg om nog eens op boeklog te zetten?

De publicatie van So You’ve Have Been Publicly Shamed werd in elk goed getimed door Jon Ronson. Want er komt telkens wel weer iemand in het nieuws die een massale collectieve reactie oproept, online, en zo een volksgericht over zich heen krijgt. Dus is het goed dat iemand eens met wat afstand naar dit gegeven keek.

Is Ronson bovendien een humoristisch en getalenteerd schrijver, die voor zijn boek verschillende slachtoffers van volkswoede te spreken kreeg die zich nog niet eerder publiek over hun vernedering uitspraken.

Kan het dan simpelweg zijn dat de keuze van zijn gesprekspartners net wat te willekeurig was voor mij?

Ontbrak me te zeer het essay dat Ronson had kunnen schrijven na het verzamelen van al het materiaal, waarin hij zijn conclusies nog eens had kunnen reduceren tot pakkende one-liners?

Maar misschien is het nog simpeler, en was ik weer eens niet het juiste publiek voor het boek.

Nederland kent ook al zo veel langer een traditie van naming-and-shaming online. Twitter en Facebook waren nog niet eens uitgevonden toen hier al een ‘Roze Khmer’ bestond, van verveeld volk dat trouw de website GeenStijl als clubhonk had, en massaal elk individu aanviel dat hen niet aanstond.

En daarom waren me de regels al bekend die er zijn om iemand af te maken online. Bij een man probeer je zijn zelfvertrouwen te ondermijnen door zijn werkgever lastig te vallen, en ontslag te gaan eisen. Bij een vrouwelijk mikpunt is sexuele intimidatie vrij gebruikelijk als kuddegedrag.

Dat er regels zijn gekomen waarin de eigenaren van websites verantwoordelijk worden gehouden voor wat ook anderen daarop schrijven, zoals de bezoekers, is niet helemaal toevallig. 1

Speelt er daarnaast wel nog de vrij principiële vraag wat de vrijheid van meningsuiting inhoudt, en hoe ver die mag reiken. Als de terreuraanslag op het blad Charlie Hebdo, of eerder die op Theo van Gogh iets leert, dan wel dat er vervolgens altijd heel wat mensen zijn die de slachtoffers de schuld gaan geven. Want die hadden het er dan wel een beetje naar gemaakt; volgens een mij veel te onnozel-simpele redenering.

Enfin, dan staat het mij waarschijnlijk weer niet vrij om een spontaan volksgericht gelijk te stellen aan een bewust geplande terreurdaad.

Alleen is voor mij ook nog een vraag waarom iedereen het ineens zo vreselijk belangrijk vindt om zijn of haar mening te poneren online. En het liefst dan in koor. Zelfs al is verongelijktheid hier een volksziekte.

Meningen zijn namelijk niet zo belangrijk. Geef me alstublieft feiten. Of nog liever: stel de vragen waardoor blijkt dat sommige vaststaande feiten ineens niet meer dan meningen zijn. Zoals in de politiek.

En goed, dan is ineens ook heel goed te billijken dat Jon Ronson zich tamelijk ver hield van zulke vragen. Die vergen ook enige vaardigheid in het abstract redeneren, terwijl Ronson veeleer een chroniqueur is; die telkens vastlegt wat er voor merkwaardigs met mensen gebeurde.

So You’ve Been Publicly Shamed was in elk geval nuttig om éen vooroordeel bij mij te ontkrachten — al had ik me eerlijk gezegd nooit in de materie verdiept.

Maar Max Mosley liet zich in 2008 niet verwennen door ingehuurde mevrouwen in een Nazi-uniform. De krant die zulks schreef en daarbij ook nog foto’s afdrukte, moest deze bewering later rectificeren, en heeft £ 60.000 smartgeld betaald. Enkele jaren later verdween News of the World [News of the Screws] overigens geheel van de markt, om een afluisterschandaal.

De dames droegen generieke uniformen van Duitse snit, voor ze mijnheer Mosley vastbonden en straften, om diens plezier.

Meest opvallend aan deze affaire vond ik dat Max Mosley daar verder geen publieke schade van ondervond. Hij was al een bekende Brit, met bekende verdiensten. Zijn tegenaanval op de krant die het nieuws bracht, riep eerder sympathie op, voor hem. En dat hij opvallende sexuele voorkeuren heeft, wordt hem door de Britten niet nagedragen.

Nogal wat andere slachtoffers van volkswoede in het boek zagen hun leven van het ene moment op het andere volkomen veranderd. Wat dan telkens kwam doordat hun anonimiteit voor even opgeheven werd, en het volk online hen even het allerbelangrijkste maakte in wat er op dat moment allemaal in de wereld speelde.

Dit boek was voor mij dus al te zeer in disbalans. Een staalkaart van slachtoffers bieden, is als de trommel met anekdotes openen; en daarmee nog niet per se een boek dat nog iets extra’s zegt.