God en Darwin ~ Stephen Jay Gould
Is het mogelijk om goed beargumenteerd een boek te schrijven tegen het fanatisme van anderen? Zonder je daarbij niet ook zelf te vergalopperen in je passie?
Het pamflet God en Darwin [Rock of Ages] van Stephen Jay Gould rees deze vragen, door zijn opvallende mildheid. Gould [1941 — 2002] meende dat wetenschappers niet zo moesten kankeren op gelovigen, en omgekeerd. Zowel wetenschap als religie zijn manieren om de wereld te beschouwen. Maar beide zitten elkaar niet in de weg; want ze spelen zich in heel andere domeinen van het leven af.
De paleontoloog Gould schreef dit ondanks dat hij in de VS enkele malen als getuige-deskundige was gehoord, als creationisten weer ergens wilden dat de evolutietheorie uit het schoolcurriculum werd verbannen.
En vanzelfsprekend is alle creationisme onzin. Maar, zo zei Gould, kijk ook eens wie per se willen afdwingen dat kinderen leren dat de aarde hoogstens zesduizend jaar oud is, en God alles daarop heeft geschapen. Dat is toch op zijn best een splintergroep van fanatici.
Stephen Jay Gould schreef zijn betoog alleen wel enige tijd voor 9/11. Voor het moment dus dat de Islam onder Amerikanen zo makkelijk gelijk kwam te staan aan terrorisme. Voor het ogenblik ook dat er reeksen aan boeken van wetenschappers en andere denkers tegen religie zouden verschijnen; neem alleen al die van Dawkins, Hitchens, of Dennett. En voor de toon van de religiekritiek nogal honend zou worden.
Verzamelde zich dorps en daadkrachtig Amerika vervolgens nog weer politiek in de Tea Party, waardoor ook de onzin van dat ‘intelligent design’ ineens krachtiger steun kreeg dan ooit voorheen.
Dat Gould’s boek een wat matte indruk maakte op mij ligt dus niet aan de auteur. God en Darwin bleek allereerst een herinnering te brengen aan rustiger tijden. Toen er nog op een beschaafde manier van gedachten was te wisselen. Van voor dat zovelen het woord ook als zwaard zouden inzetten.
De toon was ooit simpelweg kalmer.
RSS feeds