Provincie ~ Jan Brokken

► door: A.IJ. van den Berg

Het eerste boek is zelden het meest interessante boek dat een schrijver produceert. Tenzij het daarop al snel met dat schrijven stopt; als er slechts éen of twee titels bestaan.

Toch wilde ik De provincie van Jan Brokken nog eens lezen, vanwege de overeenkomsten van deze debuutroman met zijn meest recente werk: De vergelding.

Beide boeken spelen zich af in een klein dorp, op een eiland onder Rotterdam. Voor beide gaf de auteur aan dat de directe aanleiding lag in een verhaal dat hij al kende sinds zijn jeugd in dat dorp. In beide boeken wordt bovendien geprobeerd een raadsel op te lossen.

Kern van De provincie is de moord van een man op zijn voormalige echtgenote; die hem een paar uur na de voltrekking van hun huwelijk al bedroog met een ander. Saillant gegeven daarbij is dat ze pas tien jaar later wordt gedood.

Om dit verhaal aannemelijk te maken, zette Brokken een vierhoeksverhouding op, tussen drie jongens uit het een dorp, en éen meisje. Die een vriendschap hadden die allereerst gebaseerd was op toeval — ze groeiden op in hetzelfde kleine dorp, en moesten elders als enigen naar datzelfde middelbaar onderwijs — en niet op werkelijke Wahlverwandschaft.

De verteller trekt na school als enige weg uit het dorp, om elders een bestaan op te bouwen. Daarbij zijn er hints naar een bohémienachtig leven.

Terug komt hij enkel voor bruiloften en begrafenissen — zoals die van Lili Sartorius. Het mooiste meisje van het dorp. De vrouw die uiteindelijk vermoord zou worden.

En Brokken maakte al wel redelijk bekwaam een roman van dit gegeven. Mij verbaasde alleen nogal dat het boek — als het niet om de flashbacks gaat naar die jeugd — zich in de jaren tachtig afspeelde; en de auteur die periode dan toch ook een heel ver verleden laat lijken. Waarin dat kleine dorp bijvoorbeeld een mechanisme is dat zich onmiddellijk keert tegen de terugkomende verteller; alsof iedereen die meteen zou kunnen herkennen na decennia te zijn weggeweest.

Voordeel van een schrijver die ondertussen al veel boeken heeft uitgebracht is dan: je hoeft dat debuut niet goed te vinden als er beter werk voorhanden is. Zo’n boek kan dan nog steeds op een belofte lijken.

Jan Brokken, De provincie
172 pagina’s
De Arbeiderspers, 1984

[x]