Timekeepers ~ Simon Garfield
Na verschillende boeken van Simon Garfield te hebben gelezen, kan mijn oordeel niet anders luiden dan dat hij een speciale niche vult.
Garfield kan het leuk vertellen. Dat is de voornaamste kwaliteit van zijn werk. Waardoor je op de koop toe neemt dat hij vooral navertelt wat tal van anderen al eens eerder hadden bedacht.
Nieuw is het zelden wat er in zijn boeken staat, en daarmee zijn ze ook weinig verrassend; terugblikkend achteraf. En toch maakt dit niet vreselijk veel uit, want de schrijver brengt desalniettemin even een boek lang vermaak.
Heeft zijn werk bovendien nut om na te gaan of je al voldoende over een onderwerp weet, of dat je kennis nog leemten vertoont. Zo ben ik nu vooral nieuwsgierig geworden naar Rebecca Solnit’s boek over Eadward Muybridge; waar eerder die belangstelling ontbrak.
En goed, door Garfield’s nadruk op het element tijd in Timekeepers ben ik ook voor even anders naar mijn boeklog gaan kijken. Deze website is ooit mede ontstaan door mijn frustratie over dat alles wel langs stroomde, aan boeken, en dat zo verrekte weinig daarvan beklijfde. Ieder boeklogje is daarmee ook een poging om iets vast te leggen of mijn tijd al dan niet nuttig besteed werd aan lezen.
Bleek deze website alleen al een heel dossier te hebben met titels over tijd. Daardoor herontdekte ik verbaasd dat de tijd allereerst God’s bezit zou zijn.
Vooraf vreesde ik dat Timekeepers een boek was zoals er meer zijn. Waarin dan de geschiedenis van onze manieren om met tijd om te gaan chronologisch verteld zou worden; beginnend met zonnewijzers, en voorspelbaar eindigend met atoomklokken; en de bijbehorende dwang om zo af en toe een jaar een tel langer te laten duren.
Garfield deed niets van dit. Al zit er wel degelijk een hoop geschiedenis in het boek — alleen wordt die per deelonderwerp ingebracht. Terloops. Ontkwam alleen ook hij er bijvoorbeeld niet aan de time-studies van Taylor te behandelen, als de eerste poging om efficiënter te produceren in de industrie.
Veel nieuwe kennis bracht dit boek me dus niet. Mij was onder meer nog onbekend dat in de oertijd van de bioscoop speelfilms nog geen vaste lengte hadden. De filmprojectoren werden toen nog met de hand bediend, en de technicus van dienst versnelde of vertraagde de projectie van de beelden naar believen; als extra speciaal effect.
En, Simon Garfield bracht zichzelf ditmaal in het boek in, opvallend genoeg. Deze uitgave begint ermee dat hij een ongeluk heeft, met zijn fiets, waarna hij reflecteert over hoe subjectief de beleving van tijd kan zijn. De paar tellen voor het mis ging, duurden eindeloos. De zeven minuten tot de ambulance kwam eeuwigheden.
Pas aan het eind van het boek komt hij weer op die val terug, om dan op te merken dat zijn horloge het ongeluk overleefd had.
Aan Timekeepers kleeft daarom achteraf wel dat. Garfield was waarschijnlijk heel blij een speciaal horloge te hebben gekocht, dat even oud was als hijzelf is. Om daar dan een heel boek aan te wijden, lukte alleen niet. Dus trok hij het onderwerp groter, door daarbij onze ideeën over tijd te gaan bestuderen. Om dan toch te eindigen met een boek waarvan wel een opvallend groot deel gaat over dure mechanische horloges.
Over technologie daarmee die nu enkel nog nut heeft als statussymbool.
Gek genoeg ook ontbreekt juist daar dan wel weer geschiedenis, waar ik die wel had gelust.
Garfield’s capita selecta in dit boek benadrukken ook slechts dat het grote verhaal over tijd waarschijnlijk nooit in éen boek zal passen, van éen auteur. Subjectieve tijdsbeleving is al zoiets fundamenteel anders dan objectieve meting. Een uitgave die aan alle aspecten recht zou doen zou psychologie moeten behandelen, zoals de ideeën over ‘flow’ van Csikszentmihalyi, een technologiegeschiedenis moeten bieden, en daarnaast nog eens de sociologische gevolgen moeten meenemen van alle dwang die de klokkentijd brengt, zoals Norbert Elias deed.
Als lezer kun je dan makkelijk verschillende boeken combineren, om verder te komen in je benul. Schrijvers hebben het zo bezien nogal wat moeilijker.
RSS feeds