Underworld ~ Kevin Canty

► door: A.IJ. van den Berg

Bij een schrijver die zich meermaals positief bewezen heeft, zou het niet uit horen te maken waar zijn volgende boek over gaat. Toch duurde het een tijd voor ik de meest recente roman wilde lezen van Kevin Canty. Daarin speelt namelijk een mijnramp een rol. Die nogal wat doden eiste.

Ramptoerisme is mijn hobby niet zo. Zelfs niet als daarvoor de ramp verzonnen werd; en hoogstens wat gegevens ontleend zijn aan een echte gebeurtenis in de VS ergens begin jaren zeventig.

Bovendien ken ik Canty als een auteur over mensen allereerst, en hoe deze moeizaam en tobbend omgaan met elkaar. Dus zou The Underworld een ‘zacht’ boek zijn. Waarin al dat leed de personages aangedaan hun met een groot verdriet zou slaan, en alle bijbehorende ellende.

Een j’accuse tegen de uitwassen van het grootkapitaal, dat natuurlijk de veiligheid in de mijn verwaarloosd had om de kosten, en daarmee nodeloos levens in gevaar had gebracht, was misschien nog wel te verteren geweest. Als documentaire. Uitgaand van echte en knalharde feiten, niet slechts gebaseerd op fantasie over een grote gebeurtenis.

Maar Kevin Canty is daar nu eenmaal de schrijver niet naar.

En toen bleek The Underworld ook werkelijk geen memorabel boek te zijn. De magie, die vooral zijn korte verhalen vaak zo goed maakt, was er geen moment. En waar lag dat dan aan?

Misschien kwam dit omdat Canty het verkoos om het grote verhaal te vertellen via verschillende personages, met allemaal een eigen back story, die allemaal iets anders overkwam. Want hij had ook het perspectief kunnen gebruikt van éen iemand; dat dan bijvoorbeeld merkt dat iedereen anders op rampspoed reageert. Het koor dat hij creëerde aan stemmen had waarschijnlijk meerdere lagen moeten brengen in het verhaal, en deed dat juist niet. Integendeel. Heel het boek werd er nogal vlak door.

Hoogstens werkt dat grote tal personages helemaal in het begin van het boek. Als al wel duidelijk is dat er een ramp komt, alleen nog niet wie daarbij dan gaan vallen.

Misschien bevat de roman gewoon te veel dialoog. Paradoxaal genoeg leest zo veel dialoog wel lekker vlot, alleen staat het verhaal volledig stil op de momenten dat personages enkel met elkaar praten. Terwijl Canty in de roman toch ook liet zien heel goed ontwikkelingen te kunnen samenvatten in een luttele zin, en de vertelling daarmee wel ineens een heel stuk verder kan brengen.

Of misschien was het gekozen tijdsraam domweg te krap. De roman houdt vrij kort na de mijnramp al op. Personages hebben nog net het meest direct ervaren leed kunnen verwerken. Wat de ramp hen werkelijk aan trauma’s heeft bezorgd, of juist niet, valt al helemaal buiten het bestek van het boek.

Dus dan heeft in The Underworld éen van de personages, een mijnwerker, de ramp onverwacht toch overleefd, na tijden daar ergens onder de grond opgesloten te hebben gezeten; alles boven hem ingestort. En dan wordt wel verteld hoe het is daar, volkomen afgezonderd, proberend om te overleven door het water van de wanden te likken. Alleen vertelt Canty dat vooral in dialogen met een maat, ook daaronder opgesloten. Waarbij beide mannen zich groot houden tegenover elkaar.

Juist in zo’n scène werkt het niet wat Kevin Canty doet, door het echte verhaal te suggereren door daar net naast te gaan vertellen. Soms zijn de juiste details nu net wel nodig voor een boek.

Of dan komt wel aan bod hoe dit personage bevrijd wordt. Alleen zwijgt het boek er dan over hoe hij verder leeft met het besef dat 91 mannen dezelfde gebeurtenis niet overleefden.

De passages met deze overlever werden daarmee voor mij volkomen overbodig in het boek. Die voegden niets toe aan de roman, en deden er misschien zelfs aan af. En zulke conclusies moeten liefst niet direct al tijdens het lezen opwellen, zoals mij nu gebeurde.