Mijn Ierland ~ Gerrit Jan Zwier

► door: A.IJ. van den Berg

Eerder las ik al eens Mijn Drenthe van Gerrit Jan Zwier, en Mijn Wadden. Die uitgaven bevatten ook hele stukken die anderen schreven over deze gebieden. Dus mocht het geen verrassing heten dat Mijn Ierland niet enkel de observaties bevat van Zwier alleen.

En dat heeft zowel voors als tegens.

Positief geredeneerd heeft Zwier een groot gelijk aan zijn kant door niet enkel zijn stem te laten horen over een ander land. Want, hij heeft slechts éen paar ogen, en bezocht Ierland dan misschien wel vaak, maar hij woonde er niet voor langere tijd permanent, zoals anderen wel. Zou hij enkel zijn verhaal bieden over het land dan had dit nooit zo’n volledig verhaal kunnen zijn als het boek nu vertelt, door al die andere stemmen ook te laten horen. Dan had het domme toeval misschien wel te veel bepaald.

Is er verder nog het gegeven dat Gerrit Jan Zwier niet zelden onverwachte bronnen heeft aangeboord voor deze boeken. Frits Bom lezen over de magische krachten van de hunebedden in Drenthe, of de racistische kruidenkol Mellie Uyldert, die Ierland zag als een toverland, als ware het Middle Earth uit Lord of the Rings: zelf had ik hun boeken nooit opgezocht. Dus was het goed dat een ander wel die moeite heeft genomen.

De vraag wordt alleen wel wat er dan precies nog eigen is aan een boek dat toch echt Mijn Ierland heet. Want, draai het om, en dan lijkt het overnemen van zo veel aan andermans werk ineens wat gemakzuchtig. Dan is het alsof de schrijver geen zin had om zijn researchmateriaal tot iets persoonlijks te verwerken, en daarom gewoon rechtstreeks heeft opgenomen. Hoefde hij al die pagina’s niet zelf te vullen.

Zwier’s eigen teksten in dit boek vond ik bovendien niet heel bijzonder; en in geen geval memorabel. Die lazen te veel als de verhalen over wandelvakanties of korte reisjes die hij al eens om den brode schreef, voor éen of ander tijdschrift. Dat er dan ongetwijfeld wel foto’s bij had geplaatst. Die teksten zijn reisverhalen van het een-dimensionale soort.

Maar erger nog was dat de schrijver me te veel over het land bekend veronderstelde. Alsof iedere lezer de gruwelijke geschiedenis al zou kunnen kennen, of de topografie van het land als vanzelf paraat heeft.

Ook miste ik bijvoorbeeld in het boek de stemmen van het grote tal Ierse schrijvers dat het land teleurgesteld verliet, om er vervolgens toch heel hun leven lang over te blijven schrijven.

Toegegeven, het is ietwat hovaardig om te denken een heel land te beschrijven zou zijn in éen boek, met een beperkt tal bladzijden. Dat een schrijver bij zo’n poging alleen de indruk wekt alle inspanning uit de weg te zijn gegaan, is wel een ander uiterste.