Hoe God verdween uit Jorwerd ~ Geert Mak
Al heel lang geleden kondigde ik een onderzoekje aan naar het niveau van Geert Mak als historicus. Maar toen kwam dat veel te haastig geschreven pamflet van hem er tussendoor. En daarop hoefde het even niet meer.
Nu heb ik bijna spijt van dat uitstel, want Hoe God verdween uit Jorwerd is een goed boek. Al zie ik ook wel wat vakhistorici erop aan te merken kunnen hebben.
Er is in de academische geschiedschrijving een zekere plicht om het verleden te benaderen vanuit een spannende onderzoeksvraag. En dan liefst een vraag waarop het antwoord algemeen geldende verklaringen biedt voor wat er gebeurde. Maar Geert Mak toont in dit boek ontwikkelingen vooral aan de hand van verhalen, en o schande hij komt zelf ook weleens in een verhaal voor.
Dat laatste schijnt niet te mogen. Terwijl de persoonlijkheid van historici natuurlijk evenzeer aanwezig is in hun boeken. Ik heb in het verleden regelmatig gepleit om academici te verplichten om voorin hun boeken bijvoorbeeld aan te geven wat hun politieke en religieuze overtuiging is. Die opvattingen werken namelijk door.
Bovendien zet Mak schrijfvormen uit de journalistiek in, en leent hij zelfs in de romankunst gemunte methoden om te vertellen vanuit de beschreven mensen zelf. Dit alles alleen al maakt Hoe God verdween uit Jorwerd een stuk leesbaarder dan het werk van de gemiddelde historicus.
Knap aan dit boek is dat Mak aan de hand van éen dorp laat zien, wat er veranderde in twintigste eeuw. Van een actieve leefgemeenschap verwerd Jorwerd tot een tamelijk losstaande verzameling huizen, omdat de plaats voor de meeste inwoners niet meer de plek is waar ze werken, of hun inkopen doen.
Verantwoordelijk daarvoor is onder meer de enorme schaalvergroting in de landbouw, en de industrialisering van de productiemethoden in deze sector. Er waren steeds minder mensen nodig om op een boerderij te werken, en de veehouderij kreeg met dermate veel regels te maken dat het boeren voor de meesten niet meer loonde. Dus moesten zij en hun helpers iets anders, en dat was lokaal niet meer te vinden.
Maar daarmee verdween ook een manier van leven, van velen
Omdat Mak ook heeft geprobeerd op te tekenen wat die wijze van leven dan was, kreeg hij de kritiek een sentimentele zeur te zijn. Ik zie dat niet zo. Niets is pijnlijker om te lezen dan hoe het mensen aangrijpt dat hun bestaan het niet meer waard is om zo geleefd te worden.
Als er iets opvalt aan de veranderingen in de twintigste eeuw, dan wel hoe snel die ineens plaatsvonden.
overigens heb ik ook wel kritiek op dit boek
meer Mak op boeklog
meer Mak op eamelje.net
RSS feeds