Gekleurde schaduwen ~ Georg Christoph Lichtenberg

► door: A.IJ. van den Berg

De reeks Privé-domein telt op het moment van schrijven 266 delen. Daarvan heb ik er een kwart — of eigenlijk meer nog, als de titels meetellen die ik in de oorspronkelijk taal bezit, en niet in de Nederlandse vertaling. Toch werd die verzameling de laatste tien jaar nauwelijks aangevuld.

Dit kan iets zeggen over de tanende kwaliteit van de reeks met egodocumenten. En zeker weegt mee dat door de opkomst van de online dagboeken eerst, en de weblogs later, mijn belangstelling voor de dagelijkse aantekeningen van beroemdheden verflauwde. Op internet was het ineens mogelijk van dag tot dag met iemand mee te leven, en zelfs direct te reageren. Bovendien schreven de mensen die online publiceerden voor een publiek, en deden ze daar moeite voor; iets dat voor vele deeltjes Privé-domein totaal niet opgaat.

Deze bloemlezing van brieven laat nog een ander probleem zien dat ik heb met Privé-domein.

Ik ben zonder meer een liefhebber van wat Lichtenberg schreef. Bovendien leefde hij in een interessante tijd, van 1742 tot 1799. En dan correspondeerde hij ook nog met andere grootheden, zoals Goethe. [Waarom mist deze uitgave overigens zoiets elementairs als een naamsregister?]

Maar toch komt Lichtenberg mij als mens duidelijker tegemoet in welke uitspraak ook uit de Sudelbücher, dan in zo’n hele verzameling brieven.

Brieven als in deze uitgave zijn bronnen, waar iemand iets mee zou hebben moeten doen. Hoe braaf elk schrijven ook geannoteerd is, de inhoud krijgt nog geen context daarmee.

Boeiendst voor mij waren de brieven die ook de titel opleverden van het boek; wat Lichtenberg aan Goethe schreef over diens kleurenleer. Maar welke lezer doorgrondt die kleurenleer precies, en weet waar de structurele denkfouten daarin zaten? Ík heb er ooit een historisch onderzoekje naar gedaan, geïnspireerd door mijn kleurenblindheid, maar hoevelen zeggen mij dit na?

Dus ja, heel soms biedt dit boek een aardige bron of twee. Maar dan nog had ik liever het origineel van de brief gezien, en liefst ook in handen gehad. Meer dan 90% van de brieven in deze bundel interesseert me geen tel.

En daarom moet ik geen boeken als deze meer lezen, die veel lijken te bieden omdat ze in een prestigieuze reeks verschijnen, maar uiteindelijk vooral ergernis oproepen. Nee, juist eerder goedloop uitpakken door het gebrek aan context, en het gemis aan elementaire zaken als een naamsregister.