Donderslagen op muziek ~ Georg Christoph Lichtenberg

Gemeten naar de Duitstalige boeken in mijn kasten lees ik in die taal vooral chagrijnen. Misschien omdat een stekelige opmerking in het Duits nog net even iets venijniger klinkt.

Humor zoek ik dan vooral weer bij Engelstalige schrijvers. Merkwaardig zijn dat soort mechanismen toch.

Georg Christoph Lichtenberg valt buiten dit soort overwegingen. Lichtenberg is hors concours. Al moet ik nu toch echt eens een mooie uitgave van zijn kladboeken kopen. Dit boek hier is een vertaald bloemlezinkje. Maar mijn Duitstalige versie van de Sudelbücher heeft weer te veel tekst op de bladzijde, en het papier daarvan is te dun en doorzichtig om prettig te lezen.

Lichtenberg leefde van 1742 tot 1799, en was om veel redenen een interessant mens. Een natuurwetenschapper was hij, hoogleraar in Göttingen, met een geweldige nieuwsgierigheid en een uitstekend observatievermogen. Een bij tijden gevierd en geliefd man, maar éen die toch niet in ijdelheid opsteeg. Hij had een bochel, en was mede daardoor nogal klein. Zijn gezondheid was zwak.

Mooi aan de aantekeningen in zijn kladboeken is dat hij éen van ons lijkt. Een tijdloos mens. Een hedendaags mens die met afschuw maar de grillen van zijn tijdgenoten kijkt. Die ziet dat het kerkleiders meer om macht en controle is te doen, dan om zieleheil. Die waarneemt dat wat zijn mede-hoogleraren doen niets met wetenschap te maken heeft, maar alles met hoogmoed.

Ik nam dit boekje weer eens ter hand omdat ik een citaat van hem zocht dat online niet te vinden was. Een citaat over lezen.

Het bleek een uitspraak over leren te zijn.

[…] Ik heb een auteur nooit werkelijk bestudeerd, maar alleen gelezen wat mij aanstond en onthouden wat zich, als het ware zonder mijn toedoen, althans zonder een bedoeling mijnerzijds, in mijn geheugen prentte. Maar omdat ik een zekere mate van zelfwaarneming heb betracht, kan ik misschien in de korte tijd, die ik nog heb te leven, van nut zijn door op levendige en krachtige wijze anderen te zeggen wat zij niet moeten doen. [532]

Maar voor ik deze woorden terugvond, was dit boekje alweer een paar dagen uit de kast. En proefde ik er steeds even van om me aan Lichtenberg’s wit en wijsheid te laven.