In den eersten stoot pat ~ Hans Ree

► door: A.IJ. van den Berg

Schaken heet een sport te zijn, en dat zal komen omdat spelers beter kunnen worden door te oefenen. Bovendien wordt een ontmoeting tussen twee spelers een wedstrijd genoemd. En wie maar vaak genoeg van zulke wedstrijden wint, doet vanzelf mee om een kampioenschap.

Toch zijn schakers geen atleten. Tenminste, zo was het altijd. Tegenwoordig is schaken op topniveau steeds meer een bezigheid van jonge fitte mannen, die ook hun lichaam trainen.

Ree’s In den eerste stoot pat is een bundel met stukken uit de jaren zeventig. Toen de Koude Oorlog nog kil was, Bobby Fischer nog werd gezien als een genie, en de schakers voor mij allemaal oude mannen schenen; die zeer intelligent leken, en tegelijk toch niets beters wisten te doen dan telkens dat zo vreemd beperkte spel te spelen.

Maar, dit pakt allemaal goed uit, voor het boek.

Tijdgebonden stukken uit andere sporten, bijvoorbeeld wielrennen, of voetbal, van veertig jaar terug zouden nu hoogstens curieus zijn. Aan schaken kleeft juist iets tijdloos. Weliswaar zal niemand nu nog flink studeren op partijen uit de negentiende eeuw; maar wie zou willen kan dit. En dan zullen er bij zijn die niet eens zo raar afsteken tegen wat er tegenwoordig wordt gepresteerd.

Kom daar maar eens om bij andere sporten. Bij voetbal mochten lang nog bomen op het veld staan, bij wielrennen duurde het tijden voor versnellingsapparaten waren toegestaan, of alle wegen waarover gekoerst verhard waren.

Meest memorabele stuk uit deze bundel was het allereerste, waarin Ree een geschiedenis van het schaken schrijft. Minst interessant zijn de opgenomen boekbesprekingen. Het best houdbaar gebleven zijn reportages en de stukken die allereerst gaan over een persoon, en dan pas over diens schaakcapaciteiten.

Enige kennis over de omstandigheden van toen, zoals waarom Kortsnoj zo veel problemen heeft in tweekampen met Russische spelers, moet de lezer wel zelf verzorgen.