1,227 Facts ~ John Lloyd, John Mitchinson & James Harkin ed.

► door: A.IJ. van den Berg

Er is een heel boeklog nodig om vast te leggen wat mijn leespatronen zijn. Maar hoe ik televisie kijk, kan in éen zin worden samengevat. Ik schakel in voor live-uitzendingen van een select tal sporten, wil altijd wel documentaires kijken, en ben al jaren gek op QI.

Dat éen humoristisch bedoeld programma me nu al zo lang blijft boeien, is bijzonder.

Dat ik bijkans blind heel wat merchandise koop die onder de vlag van dat TV-programma wordt uitgebracht, is al helemaal uniek. Alleen weet ik nu wel een genoeglijk uurtje met zo’n uitgave te zullen beleven.

Het boek dat QI-producent John Lloyd dit keer samenstelde met John Mitchinson doet alleen niet wat de titel zegt. En ik begrijp niet helemaal waarom, want volgens mij bevat de uitgave 1.228 feiten, netjes per vier gecentreerd op de pagina gezet; als of het korte gedichten waren.

Dat de titel niet klopt, kan daarom zijn omdat er éen fout van alle ware uitspraken moest worden afgetrokken. Het boek begint ook met een kennisfeitje waarin het getal 1.227 een rol speelt; wellicht was er over 1.228 niets te zeggen.1

Reden om niet anders dan vreemde, opvallende, en rare feiten te brengen, is omdat de samenstellers daarmee Faraday navolgden. Diens motto was: lees alles, lees zo veel mogelijk, maar teken alleen op wat jijzelf interessant vindt.

Dus biedt 1,227 Facts van veel wel iets, maar van niets ooit context.

Overigens staan de bronvermeldingen van alle opgenomen feiten wel online.

En waarschijnlijk zal ik toch ook commentaar moeten geven aan de firma QI dat niet al hun feiten kloppen. Groots staat zelfs op het kaft afgedrukt:

In 1672, the Dutch killed and ate their prime minister.

Want hoewel de moord op Jan de Witt inderdaad heeft plaatsgevonden in 1672, is de rest van de mededeling gewoon niet exact genoeg. Als er al kannibalisme heeft plaatsgevonden door de woedende menigte aan prinsgezinden, was dat hoogstens van wat ingewanden — zijn tong en die van zijn broer werden nog eeuwen bewaard, en weleens tentoongesteld. Technisch gezien hadden de Nederlanden bovendien geen eerste minister, omdat het een federatie van republieken was. Bovendien was De Witt veertien dagen voor de moord afgetreden, en had hij al geen politieke macht meer.

Goede verhalen moet je nooit doodchecken, zo blijkt weer eens.

Aan de overige 1.226 feiten valt op dat de samenstellers een vrij grote voorkeur hebben voor taal. Iets te vaak naar mijn smaak staat er dan bijvoorbeeld een overduidelijk bedacht iets:

Metrophobia [n]
Fear of poetry.

Of dan hebben de Duitsers een leuk begrip gemunt tot een fantasiewoord dat niemand ooit serieus gebruikt, of anders zijn het de Zuid-Afrikanen wel.

Mij bevielen kortom de harde feiten aanzienlijk beter, al dan niet geïnterpreteerd.

If your drilled a tunnel
straight through the Earth and jumped in,
it would take you exactly
42 minutes and 12 seconds
to get to the other side.

All polar bears are Irish:
They’re decended from brown bears
that lived in Ireland
over 10,000 years ago

In 1875, the king of Fiji
brought back measles
from a state visit to Australia
and wiped out
a quarter of his own people.

Nelson Mandela
was not removed from
the US terror watch list
until 2008.

Human saliva
contains a painkiller called opiorphin
that is six times more powerful
than morphine.

En een eeuwige favoriet bij mij zijn altijd de uitspraken dat we als mensheid zo veel minder weten dan het lijkt. Dat anesthesie werkt is al bijna twee eeuwen in de westerse gezondheidszorg bekend. Waarom anesthesie werkt, weet alleen nog altijd niemand.

Psychologists
cannot agree on
what ‘personality’means.

Biologists cannot agree
on definitions for the words
‘species’, ‘organism’ or ‘life’.

Overigens lijkt het me alleen maar goed dat wetenschappers zich niet verliezen in het vastleggen van definities. Kaders knellen het denken af. De opties dat er ooit iets ontdekt wordt dat net niet door zo’n definitie bestreken is, moeten open blijven.

Maar goed, dat is een idee, zo niet een wetenschappelijke mentaliteit. En over de verhouding tussen ideeën en feiten is ook heel wat te zeggen. QI zal zo ver nooit gaan; daarvoor blijft het toch net te zeer vermaak.

Alleen, dat het een amusementsprogramma toch telkens lukt om me te tonen dat de wereld nog weer ingewikkelder in elkaar zit dan altijd gedacht, blijft bijzonder.