1,411 Facts ~ John Lloyd, John Mitchinson & James Harkin ed.
Het Britse QI-imperium heeft er sinds een halfjaar een nieuwe loot bij. Naast de TV-quiz, waarvan vorige week een nieuwe serie begon bij de BBC, de boeken elk jaar, en het radioprogramma The Museum of Curiosity, is er nu ook een wekelijkse podcast.
Deze gratis podcast heet [There is] No such thing as a fish, en wordt gemaakt door de researchers achter het TV-quiz, het radioprogramma, en de boeken. In het jargon: ‘the QI-elves’. Ze babbelen daarin doorgaans ruim een half uur over het meest curieuze weetje dat elk van hen de afgelopen week heeft ontdekt.
En ik consumeer dat allemaal. Omdat opmerkelijke weetjes zo makkelijk verstrooiing bieden en vermaak.
Alleen rees er dit jaar juist door de podcasts ook een stevige bedenking tegen het hele procedé achter QI. Want, door telkens enkel de feitjes te geven, en dat steevast vrijwel zonder context te doen, wordt het wel heel makkelijk mogelijk om zelf aardige weetjes te produceren.
1,411 Facts; To Knock You Sideways lijdt er weleens onder dat duidelijk gezocht iets naar wat leuks. Dat er een taal bestaat waarin het woord voor vader mammie is bijvoorbeeld. Of dat het Duits soms heel vreemde woorden heeft; voor een Brits publiek althans. Of dat er altijd wel iemand was die voor een licht absurde psychiatrische aandoening een onuitspreekbare naam heeft bedacht ontleend aan het Oudgrieks.
Sommige weetje uit dit boek lijken me daarentegen wel vrij cruciaal.
80% of food
has sugar added
to it.
Want zulke kennis kan het boodschappendoen beïnvloeden — voor wie nog niet vermoedde dat geprefabriceerd voedsel vrij ongezond is.
Weer andere weetjes ontmaskeren trieste fouten tegen de logica:
There are eight million
Jehovah’s Witnesses on Earth
but, according to their teachings,
only 144.000 people will be
saved at the end.
En sommige zijn domweg treurig, al dan niet gekleurd:
The world’s best-selling
genre of literature
is self-help books.
If everyone washed
their hands properly with soap,
it would save 600,000
lives a year.
Medical mistakes kill
enough Americans each week
to fill four 747s.
Sommige feiten in 1,411 Facts zijn overigens al weerlegd; onder meer door een ander onvolprezen BBC-radioprogramma met een podcast, More or Less; Behind the Stats. Dit bekijkt wekelijks of cijfers die in de media worden gebruikt ook echt betrouwbare cijfers zijn.
En zulk onderzoek gebeurt dan bijvoorbeeld vaak na mediacampagnes; waarin voor het effect zo makkelijk statistieken worden aangezet.
Dus was er ineens de metafoor van de neerstortende Jumbojets — om het grote publiek duidelijk te maken hoeveel kinderen er dagelijks sterven doordat ze bijvoorbeeld niet over schoon drinkwater kunnen beschikken. Dit alles volgens het inzicht dat John Allen Paulos al 25 jaar terug verwoordde: voor eenmalige rampen is er altijd wel onmiddellijk grote media-aandacht. Voor dagelijkse gebeurtenissen, hoe fataal ook, ontbreekt die doorgaans.
Polluted water
kills children at a rate
equivalent to a fully laden
jumbo jet crashing
every four hours.
De enige relativering die John Lloyd aanbrengt in 1,411 Facts is dat onze kennis zo snel vermeerdert dat alle weetjes een halfwaardetijd hebben. In het woord vooraf verwees hij daarom naar het werk van Samuel Arbesman, dat ook op boeklog is behandeld.
Vooral in de medische wetenschap veroudert bestaande kennis snel. Binnen twintig jaar deugt de helft van wat doktoren leerden tijdens hun studie al niet meer. Een probleem is daarbij dat van tevoren moeilijk te zeggen valt welke helft dat wordt.
En die relativering van Lloyd dient dan vanzelfsprekend om te zeggen: neem een boek als dit niet al te serieus. Maar dat weet ik dan niet; die verontschuldiging is ook wat makkelijk.
RSS feeds