Wereldgeschiedenis volgens de Basken ~ Mark Kurlansky

► door: A.IJ. van den Berg

Over éen boek van Kurlansky was ik eerder heel enthousiast, maar over een tweede helemaal niet. En deze derde titel heeft typisch genoeg de kwaliteiten van de éen gecombineerd met de gebreken van de ander. Dus vond ik het tot de helft de moeite waard, omdat het dan ook over cultuur en technologie gaat, en daarna helemaal niet meer.

Ik houd gewoon niet van politieke geschiedenis, en politieke geschiedenis is vrijwel het enige dat Kurlansky nog biedt, chronologisch eenmaal in de twintigste eeuw beland.

Toegegeven, de betekenis van Guernica uitleggen, heeft absoluut nut. Verklaren waarom de ETA al die bomaanslagen pleegde ook. Maar het boek is uit evenwicht door de grote aandacht hiervoor.

Het wordt voor mij pas weer interessant als Kurlansky eindelijk Franco heeft laten doodgaan, en stil kan staan bij het herstel van zo onderdrukte Baskische cultuur.

Dan pas ook klinkt enige relativering.

Dit boek begint door de Basken belangrijker te maken dan ze zijn. En dat is ook wel amusant, omdat het over de bewoners van een regio gaat die de mijne niet is. Zou iemand op dezelfde toon over de Friezen schrijven, of desnoods de Hollanders, had me dat hogelijk geïrriteerd. Maar goed, op gezag van Kurlansky wil ik nog wel aannemen dat de Basken unieke zeelui waren, en dat de maritieme geschiedenis ondenkbaar is zonder hun grondige verbeteringen van het zeilschip, of de vinding van smakelijk houdbare vis voor onderweg.

Kurlansky blijft het interessantst als hij over eten schrijft.

Maar dan, eenmaal in de jaren 70 van de twintigste eeuw aangekomen, moet hij getallen gaan noemen. Dan pas heet het dat er weliswaar 2,3 miljoen inwoners zijn in die zeven provinciën die samen Spaans en Frans Baskenland uitmaken, maar dat daarvan minder dan 1 miljoen de taal spreken. Terwijl de definitie van de Basken zelf is dat iemand tot het volk behoort als die de taal gebruikt. En in het gebied woont. En een Baskische naam draagt.

Over dit alles is veel te zeggen. Maar die aandacht kan ook vrij makkelijk overdreven worden.