Droomkabinet ~ Pim Fortuyn

► door: A.IJ. van den Berg

Deze bundel columns stamt uit de laatste jaren van het kabinet Paars II. Van toen er mensen aan de macht waren, waarvan je nu nooit meer iets hoort. Nu ja, schandaaltjes zijn er altijd nog. Zoals nu met mevrouw Jorritsma weer. Dat dit dwaallicht ooit vice-premier kon worden, is het dodelijkste commentaar denkbaar op de kwaliteit van de politiek hier.

Fortuyn’s kritische columns over diezelfde vaderlandse politiek zijn niet zo goed. Ze verliezen hun kracht bij bundeling, doordat er te veel op elkaar lijken.

Maar daarbij speelt meer mee, dan dat dit kritiek is op Fortuyn’s denken, of schrijfkunst.

Ik heb niets aan te merken op de basis van zijn ideeën. Zijn analyse over wat er mis is in het publieke bestuur van Nederland komt met de mijne overeen; zoals meerdere besprekingen op boeklog illustreren. Ik heb zelfs opnieuw van Fortuyn geleerd, omdat zijn praktijkervaring met de verkalkte structuren nog zo veel groter was.

Pijnlijker vast ook.

Alleen, dan is er dat inzicht. En dat wijkt dan af van wat vrijwel iedereen denkt; of van wat de media ons alle dagen opnieuw inwrijven dat belangrijk is. Dit alleen al zadelt je als schrijver, of als zeepkistredenaar, op met de dure plicht met bewijzen te komen dat het openbaar bestuur hier aan incompetentie ten onder gaat. Dat het dus anders moet.

Daarbij is bijna noodzakelijk om in te calculeren dat degene die overtuigd moet worden, koppig aan de eigen inzichten zal vasthouden. Reken op forse weerstand.

De column is dan geen gelukkig medium voor die moeilijke boodschap; omdat de korte baan per definitie om krachtige uithalen vraagt. Nuance verdwijnt dan als eerste.

Televisie is dan evenmin geschikt voor die onbekende en afwijkende visie, omdat tekst op TV zo’n ondergeschikte rol speelt. Dat Fortuyn zo televisiegeniek was, is volgens mij ook zijn ondergang geweest. Zodra het debat in de media alleen nog om iemands soundbites draait, verdwijnt de mogelijkheid om objectief naar de kern van zijn ideeën te kijken.

Nu gaat dit boek geen moment over Fortuyn’s plannen zelf de politiek in te willen. Maar ik neem toch aan dat de inhoud representatief is voor zijn denkbeelden. En naar inhoud alleen wordt het onbegrijpelijk dat hij zoveel weerstand opriep onder gevestigde politici.

Nederland is kleinzielig landje.