Ideeën, Eerste bundel ~ Multatuli
Van alle boeken op mijn planken die ik nooit gelezen heb, riep het rijtje paperbacks met de Ideeën van Multatuli de grootste schuldgevoelens op. Eén van onze geniaalste schrijvers ooit. Vrijwel de enige uit de negentiende eeuw die nog leesbaar is, bovendien. En ik die maar niet aan diens meesterwerken wilde.
Nu is dat niet-lezen niet helemaal waar. Ik heb wel degelijk ooit deze eerste bundel van de zeven ooit doorgenomen. En toen viel me bijvoorbeeld op dat als anderen Multatuli citeren, dit altijd uit deze verzameling is, of uit de Max Havelaar.
Die tekst op die postzegel bij dat jubileum?
De roeping van de mens is mens te zyn.
Is het begin van idee 136, uit deze bundel.
Ik leg me toe op ’t schryven van levend Hollands. Maar ik heb schoolgegaan.
Is idee 41.
Goed aan boeklog is dat het me zo af en toe tot kleine projectjes dwingt. Zoals het eindelijk eens lezen van al die zeven bundels ideeën. Ik kan nu al voorspellen daar enige maanden voor te moeten gaan uittrekken. Want, deze eerste bundel viel me over het geheel genomen niet mee; wat het lezen tot een corvee maakte.
Zo is een probleem dat Douwes Dekker deze ideeën eerst in losse afleveringen aan de man bracht. Dus las ik zowel soms een oorspronkelijke tekst, als ook een reactie van tien jaar later daar weer op; meestal in een uitgebreid notenapparaat. Daarnaast klaagde de schrijver wel erg vaak dat zijn Ideeën nauwelijks besproken werden. En het roept enige bevreemding op om in de tekst zelf ook alvast maar te lezen dat de receptie daarvan zo tegenviel.
Als verzameling is deze bundel goed te vergelijken met zo’n grabbelton als een hedendaags weblog — mijn eamelje.net bijvoorbeeld — al zullen Multatulianen gruwen van zo’n anachronistische vergelijking. Maar het enige wat de opgenomen teksten gemeen hebben, is de persoonlijkheid van de auteur. Voor de rest verschillen ze sterk, van aforismen en langere uitspraken met enige eeuwigheidswaarde, tot zeer tijdsgebonden politieke polemiek, naar fragmenten uit het jeugdboek dat tegenwoordig doorgaans Woutertje Pieterse heet, om de hoofdpersoon, plus nog wel zo wat meer. En dat alles dan niet zelden door elkaar.
Eén van de vele versies van de De kleine Wouter die Neerlandici uit de Ideeën wisten te destilleren, heb ik overigens wel gelezen, lang geleden.
Enfin. Ik heb ondanks lichte aarzelingen over dit eerste deel nog geen reden gezien meteen maar te stoppen met het plan alle Ideeën te lezen. Tegelijk valt het me moeilijk meer over een bundel als deze te zeggen dat scherper is dan de algemene vaagheden hierboven.
RSS feeds