Andere tamboer ~ Hellema

► door: A.IJ. van den Berg

Als een teken van kwaliteit is dat je ruim twintig jaar later nog minieme details weet uit een boek, dan heeft deze roman heel grote kwaliteiten.

Tegelijk vind ik dit lang Hellema’s beste niet.

De auteur heeft expres een wat ongrijpbare roman geschreven, met Een andere tamboer. Hoofdpersoon daarin is weer eens een zakenman. En zijn verhaal wordt ingekaderd door de veertien dagen dat hij alleen op reis is in Italië.

Hellema maakt al in zijn inleiding duidelijk waarom het hem te doen was met dit boek. Hij draagt het op aan Harry Peulevé, alias Marcel Seigneur, die net als hem de kampen overleefde, maar anders dan hem na de oorlog te veel moeite had om door te gaan. Peulevé had de mensheid op zijn afzichtelijkst gezien, en wist daar niet mee om te gaan.

Daarmee werd de roman een verkenning over hoe iemand verder leeft die te veel onmogelijke herinneringen meetorst.

Tegelijk toont het boek voor mij op een wat abstracte manier toch een catharsis.

Het eerste van de drie delen is namelijk zonder meer beklemmend. Dat gaat onder meer over de nachten van de zakenreiziger, als die het pantser van zijn zelfbeheersing wel moet afleggen, en daarmee de ruimte biedt aan het verleden, om zich te komen opdringen.

In het tweede deel rijdt de man een berg over, langs een onmogelijk pad. En het is misschien te makkelijk om dat boekgedeelte als éen grote metafoor te zien, voor het overleven van de concentratiekampen. Maar dit verhaal had ik dus tot in detail onthouden; tot en met de reacties van de dorpsbewoners verderop en hun groeiende vijandigheid aan toe.

Terwijl ik dat toen en ook nu toch een vrij gezocht verhaal vond.

Het slotdeel was daarentegen als nieuw. De zakenman heeft dan enkele dagen een lifter mee in zijn Porsche 911; en dat is dan ook nog een katholieke pater. Vanzelfsprekend discussiëren de twee. En dat was goed. Want de immense lading uit het begin van het boek is er dan niet meer.

Alleen benadrukken die gesprekken nog altijd wel de ontstellende eenzaamheid van de hoofdpersoon.

Hellema, Een andere tamboer
150 pagina’s
Em. Querido’s uitgeverij, 1985

[x]