Welt im Notizbuch ~ Ryszard Kapuściński
De Poolse chroniqueur Ryszard Kapuściński [1932 – 2007] bracht vanaf 1990 verschillende boeken met aantekeningen uit. Die dragen allen de titel Lapidarium, wat het woord is voor een verzameling steenwerken. In het Pools zijn zes van deze bundels verschenen.
De Nederlandse uitgave met de titel Lapidarium bevat, heel verneukeratief, een bescheiden bloemlezinkje uit de eerste vier bundels. En dat ergerde me, en nam me niet in voor de uitgever. Dus werd het zoeken naar een betere uitgave, in een taal die ik wel lezen kon.
En dan zou de Duitstalige bundel Die Welt im Notizbuch volgens bronnen online de integrale inhoud van de Poolse deeltjes Lapidarium II en Lapidarium III bevatten. Alleen staat zoiets niet in het boek zelf aangegeven.
Maar dat de vertaler de inhoud niet geschift heeft, wil ik dan wel weer geloven. Kapuściński verwoordde in de loop der jaren weleens precies dezelfde gedachte. Dus bevat dit boek doublures.
Uit deze uitgave interesseerden me de pure dagboekaantekeningen het minst. Kapuściński reisde nogal eens ergens naartoe, en ordent dan zijn gedachten door impressies op te schrijven van wat hem ter plaatse was opgevallen.
Mij was het vooral te doen om het meer persoonlijke materiaal, of wat hij aantekende over de gedachten van mensen na de val van het Communisme.
Verder hebben ook de aantekeningen nut die hij vastlegde, als hulp bij het schrijven van essays later. Dan denkt Kapuściński bijvoorbeeld eerst hardop na over wat domheid is, en tekent hij daarna aan wat anderen over zo’n onderwerp hebben opgemerkt.
Helemaal van belang vond ik Kapuscinski’s ideeën over de opkomst van internet, en andere beschouwingen over de media. Ook die Nederlandse bloemlezing geeft bijvoorbeeld al weer wat hij schrijft over de reportage — en dat dit genre ongeschikt voor journalisten is, omdat deze altijd te veel haast hebben om iets te zien. Deze bundel geeft nog meer voorbeelden.
Belangrijk lijkt me ook de zelfverantwoording. Kapuściński legt verschillende keren uit dat het belangrijkste thema in zijn werk het leven van de armen is. Waarbij vervolgens per land verschilt wat daar armoede is, en er tegelijk, over de hele wereld beschouwd, toch ook constanten zijn aan te wijzen.
De mondiale trek naar stad komt wel degelijk omdat zelfs de armsten in steden al van meer voorzieningen kunnen profiteren dan plattelandsbewoners.
En vooral zulke opmerkingen, als zichtbaar wordt hoe Kapuściński van feiten redeneert naar oordelen, maken een toch zo fragmentarisch boek als dit vaak zeer de moeite.
RSS feeds