Cobra’s Heart ~ Ryszard Kapuściński

► door: A.IJ. van den Berg

Er wordt ineens weer flink geschreven over Kapuściński. De biografie die Artur Domosławski enkele jaren terug publiceerde in het Pools is eindelijk in het Engels vertaald. Dus mogen nu ook de Britten en Amerikanen zich buigen over de vragen die het leven van de schrijver oproepen.

Was alles in diens prachtreportages wel naar de waarheid getekend? Had Kapuściński soms niet wel erg veel literaire vrijheid genomen, waar dat eigenlijk niet kon?

En wat betekende het voor Kapuściński’s reputatie dat hij toch wel heel wat nauwer tot het Communistische Poolse bewind had gestaan dan het leek in zijn boeken? Zo was hij ook spion geweest, naast journalist…

Misschien is het laf, maar heel bijzonder interesseren deze kwesties mij niet. Aan schrijvers deugt wel vaker iets niet. En begenadigd door de geschiedenis oordelen over hoe iemand zich staande had weten te houden tijdens een totalitair bewind lijkt me ook al niet heel opportuun.

Voor mij telt eerst dat Ryszard Kapusinski met regelmaat pagina’s schreef die er toe blijven doen. Waarin hij laat zien dat waarnemingsvermogen en taalgevoel tezamen iets opleveren dat dwars door de vertaling heen enorme kracht blijft houden. Hij kwam ergens, en slaagt vervolgens in het onmogelijke, om over te brengen hoe het was.

The Cobra’s Heart is niet meer dan een bloemlezinkje uit een dikker boek, met wat reportages uit Afrika.

Al bestaat Afrika niet eens, zo zou Kapusinski schrijven. Die bonte verscheidenheid aan landen en stammen onder éen noemer vatten, kan alleen een buitenstaander in al zijn onwetende arrogantie doen.

Meeste indruk in deze uitgave maakte een korte beschrijving van een boek dat Kapuściński nooit schrijven zou. Naast zijn levensbeschrijvingen van de Shah en keizer Haile Selassie had er een derde biografie zullen komen over een absoluut heerser. Idi Amin. Maar soms volstaat een luttel tal pagina’s wel om genoeg ellende te tonen.

Kapuściński’s beschrijving van zijn bijna dodelijk malaria-aanval mag er ook zijn. Maar eigenlijk volstaat wel om te schrijven dat The Cobra’s Heart enkele bladzijden met het krachtigste proza leverde dat ik deze zomer las.