Notizen eines Weltbürgers ~ Ryszard Kapuściński

► door: A.IJ. van den Berg

Kapuściński was er niet voor om een bloemlezing uit zijn Lapidaria uit te geven in het Nederlands. Op bladzijde 101 en 102 van dit boek legt hij vertaler Gerard Rasch uit dat een keuze uit het beste gevaarlijk is. Een keuken die enkel krenten biedt, uit de pap, wordt ongenietbaar.

Dat zo’n bloemlezing er dan toch kwam, zal dus de uitgever te verwijten zijn. Ik vermoedde zoiets al, en het is opmerkelijk daarvoor nu ook eens bevestiging te krijgen.

Bovendien ben ik het met Kapuściński eens — als het om zijn aantekenboeken gaat tenminste. In het vierde en vijfde deel van de Lapidaria, die in het Duits tezamen Notizen eines Welbürgers heten, zijn een aantal belangrijke thema’s dezelfde als in het tweede en derde deel.

Ryszard Kapuscinski denkt nog steeds hardop na over de armoede in de wereld.

Ryszard Kapuscinski vraagt zich af hoe de media zich ontwikkelen.

Dus herhaalt hij zich wel eens. Alleen maakt dat niet uit. Omdat de bewoordingen verschillen, en de invalshoek vaak ook verschilt.

De aantekeningen in Notizen eines Weltbürgers lopen van 1996 tot en met 2002. Neem ik aan. Deze jaartallen worden tenminste genoemd in de tekst. En dat tijdperk is in zoverre belang, dat Kapuściński niet ongevoelig bleek voor het terugkijken op de twintigste eeuw, wat zo’n massaal tijdverdrijf was indertijd.

Tegelijk trekt hij ontwikkelingen door. Dus als voor Kapuściński de dekolonisatie éen van de belangrijkste verworvenheden is van de vorige eeuw, en daarmee de terugtrekking van Europa uit de wereld, speelt daarbij meer. Armoede is zo’n effect gebleken. En ook, onverschilligheid hier voor wat er elders gebeurt.

Toen Kapuściński begon als correspondent in Afrika, kende hij bij wijze van spreken iedereen die over dit continent schreef. Toen maakte hij de opkomst van de televisie mee, dat venster op wereld, om vervolgens te zien dat TV-ploegen altijd enkel even in een land kwamen om een itempje te draaien. Voor het land, en zijn bewoners, interesseerden zj zich verder niet.

En in dit soort observaties, en de conclusies die daaruit volgen, zit hem ook de aantrekkelijkheid van deze aantekenboeken. Kapuściński maakt rijkere notities dan de meeste van zijn collegaschrijvers is gelukt. Dus heb ik de Lapidaria II tot en met V langzaam gelezen.

Zoals hij trouwens aanbeveelt — al heeft hij het dan over andermans boeken.

Ryszard Kapuscinski, Notizen eines Weltbürgers
Lapidarium IV & Lapidarium V
296 pagina’s
Piper, 2008
Aus dem Polnischen von Martin Pollack

[x]